Welke indrukken houdt psychiater Kirsten Catthoor over aan de jongste editie van de Staten-Generaal Geestelijke Gezondheidszorg (SGGG). Begint de SGGG op het beleid te wegen? Denk aan de lengte van de wachtlijsten, de toegekende financiële middelen en de efficiëntie ervan en een betere instroom van (kinder)psychiaters?

Wat de wachtlijsten betreft, inventariseerde de werkgroep wachttijden, getrokken door Els Nijs en Rik Van Nuffel, na drie voorgaande publicaties de volgende conclusies:

1. Een centrale aanmelding voor zowel volwassenen, jongeren als kinderen moet worden uitgebouwd en verbreed naar andere sectoren. Ook vergt dit systeem een degelijke financiering, en dient de steun en begeleiding van ervaringsdeskundigen erkend en meegenomen te worden.

2. Ontwikkel en ondersteun het wachttijdenbeheer.

3. Wachttijdenregistratie is noodzakelijk om de aard van wachtenden in kaart te brengen, en beleid te maken dat data-gestuurd is. 

4. De centrale rol van de huisarts in de geestelijke gezondheidszorg moeten we in de verf zetten en erkennen.

“In het debat met de politieke vertegenwoordigers formuleerde Freya Van den Bossche (Vooruit) het goed door te zeggen dat, als er dan toch schaarste is, we niet anders kunnen dan prioriteit te geven aan kinderen en jongeren. Hoe vroeger je ingrijpt, hoe beter.”

“Anderzijds mogen we de mensen die al ziek zijn, niet in de steek laten. Het is goed dat minister Vandenbroucke extra middelen vrijmaakte voor de eerstelijnspsychologen, maar er bestaat nog een ernstig tekort voor mensen met een zware psychiatrische aandoening. De bijkomende middelen die men zou moeten genereren, mogen niet enkel naar de milde en matige problemen gaan. Daarop wees ook de barometer van Zorgnet-Icuro. Preventie blijft uiteraard een hoofddoel en begint al met meer groen, beweging, deftige huisvesting, goede opleiding.”

Frieda Matthys sprak in jullie memorandum ook over een groeipad van 12% tegen 2035. Waar halen jullie dat geld weg vermits de budgetten niet bepaald aan de bomen groeien?

“We moeten ons land benchmarken. Hoe doen de ons omringende landen het? Die 12% is de benchmark en ik denk zelfs de Oesonorm. We moeten in onze eigen sector ook meer efficiëntiewinsten realiseren. Door mensen te behandelen op het juiste moment en in de juiste setting. Daklozen bijvoorbeeld die in een psychiatrische opname zitten zouden terecht moeten kunnen in een snelle crisiswoning van een socialewoning-maatschappij. Dat is een gigantische kostenbesparing. Daarnaast zijn ook efficiëntiewinsten te halen in de algemene ziekenhuizen waar mensen sneller naar de thuiszorg kunnen bijvoorbeeld. Er wordt nog veel verspild in de gezondheidszorg.”

Is er geen controle- en evaluatieprincipe in voege om te zien of het geld in de geestelijke gezondheidszorg ook doelmatig wordt ingezet?

“Op de SGGG kwam dat thema herhaaldelijk aan bod: we moeten zelf meer gaan meten. Er bestaat geen enkele nulmeting om van te vertrekken als we naar die 12% extra willen. Daarnaast worstelen we met een inflatie aan beleidsniveaus: lokaal, regionaal, federaal; nulde lijn, eerste lijn, tweede lijn. Een studie wijden aan een nulmeting om te kijken waar al het geld vandaan komt en waarin het wordt geïnvesteerd, is een must. Die geldstroom moeten we om de zoveel tijd evalueren. Wij zijn zelf vragende partij om daartoe te komen. Minister Vandenbroucke heeft me persoonlijk beloofd tijdens een zoomoverleg bij de Staten-Generaal, dat er een meting zou starten naar de status van de ernstige psychiatrische aandoeningen in dit land. Om een antwoord te vinden op de vragen hoeveel er zijn en wat ze nodig hebben.”

Om het nog eens te hebben over mensen die op de juiste plaats behandeld moeten worden: onze geïnterneerden in de gevangenissen blijven een schandvlek?

“Het is dé schande van ons land. En het probleem geraakt niet opgelost omdat men de illusie had dat de mensen die in de gevangenissen zaten en naar de FPC’s zouden stromen, allemaal geresocialiseerd konden worden. Wat natuurlijk niet zo is. Een groot deel van die mensen heeft levenslang beveiligde zorg nodig op een humane manier.”

De wildgroei aan beleidsniveaus waarover u het had: voor de N-VA is bij monde van Kathleen Depoorter de oplossing om alles zoveel mogelijk te groeperen op Vlaams niveau.

“Moderator Guy Tegenbos ging aan het einde van de Staten-Generaal letterlijk op zijn knieën zitten met de vraag aan de politici: spreek met één stem. Nu kunnen de verschillende niveaus naar elkaar blijven wijzen wat de kans verkleint dat er veel verandert. Mij maakt het niet zoveel uit op welk niveau die ene stem weerklinkt.”

“Met onze SGGG van 2021 en ons eisenpakket toen ‘arm maakt ziek, ziek maakt arm’ hebben we toch wat bereikt. Het is door het Observatorium Chronisch Zieken integraal overgenomen en overgemaakt aan minister Vandenbroucke als formeel advies.”

Specifiek voor het specialistendomein: zijn de afgebakende subquota een aanzet in de goede richting om het psychiatertekort het hoofd te bieden?

“Ja, al is in eerste instantie het aantal psychiaters niet gestegen. Dat is onbegrijpelijk, zeker dan voor kinderpsychiaters waar de nood het prangendst is. Ik zeg zelf altijd aan de studenten geneeskunde dat ze twee keer moeten nadenken bij hun keuze: over 20 jaar wordt het merendeel van chirurgische ingrepen door robots verricht terwijl de nood aan psychiaters onveranderd groot blijft. Ik heb wel de indruk dat de jongste lichting studenten meer naar de sociale sector neigt, naar psychiatrie en huisartsgeneeskunde. Maar het is nog onvoldoende en in die zin is een subquotaverhoging een incentive.”