Wetenschappers van de Universiteit Antwerpen hebben na jarenlang onderzoek achterhaald waarom mensen zona of gordelroos ontwikkelen. "Het immuunsysteem van mensen met zona herkent viruseiwitten minder goed", verklaart kinderreumatoloog Benson Ogunjimi de huiduitslag.

Bij zona vormt zich een uitslag met blaasjes die een gordel vormen, het is ook bekend als sint-antoniusvuur. Het kan patiënten in sommige gevallen met hevige pijn opzadelen. 

Virussen van de herpesfamilie verdwijnen na een infectie niet uit het lichaam, maar blijven aanwezig in ons zenuwstelsel. Het virus 'slaapt' dan, al zal het soms een poging ondernemen om actief te worden. Ons afweersysteem herkent dergelijke pogingen en reageert door de aanmaak van antilichamen en witte bloedcellen (T-cellen). 

"Maar bij ongeveer één op drie volwassenen zal het afweersysteem niet tijdig of sterk reageren", gaat Ogunjimi verder. "Het virus zal zich dan verspreiden, wat kan leiden tot zona. De gordelroos blijft meestal een tot twee weken aanwezig, maar bij een kwart van de zonapatiënten kan er een maandenlange pijn bestaan."

De Universiteit Antwerpen doet al meer dan twintig jaar onderzoek naar het virus en wordt daarin bijgestaan door computerwetenschappers Kris Laukens en Pieter Meysman. De onderzoekers wilden vooral begrijpen waarom zona optreedt bij gezonde jongvolwassenen. 

Genexpressie

"We hebben van een groep patiënten de 'genexpressie', de genetische programma's, tijdens en na zona geanalyseerd", zegt Laukens. "In het bloed zien we dat er tijdens zona een activering is van cellulaire processen die tot doel hebben het virus tot stilstand te brengen. Dat betekent dat zonapatiënten in staat zijn tot een afweerreactie, maar daarmee hadden we nog geen verklaring waarom deze mensen zona hadden."

Na een analyse van erfelijk materiaal vonden de onderzoekers dat bij zonapatiënten de DNA-code die bepaalt hoe lichaamscellen viruseiwitten herkennen, anders is. Ook de T-cellen van zonapatiënten werden onderzocht. Via experimenten konden de wetenschappers bevestigen dat zonapatiënten een kleiner aantal eiwitten succesvol kunnen herkennen. 

"Dat betekent dat de kwetsbaarheid voor zona zich bevindt in het herkenningsvermogen van ons immuunsysteem om viruseiwitten te herkennen", besluit Laukens. "Door die studies werd niet alleen een verklaring gevonden voor het ontstaansmechanisme van zona, maar werd ook aangetoond dat bij een evaluatie van het immuunsysteem best ook het herkenningsvermogen van T-cellen in rekening gebracht wordt."