Van het grootste artsensyndicaat Bvas en de BVZD (Belgische Vereniging van Ziekenhuisdirecteuren) kreeg Antares de opdracht om ‘geobjectiveerd’ te adviseren over ons systeem van ziekenhuisfinanciering. De inhoud van het rapport staat dus los van de positie van de opdrachtgevers. Benchmarking met Frankrijk, Duitsland en Zwitserland leert ons volgens het rapport dat ons land achterop loopt. In zes jaar – met zevenmijlslaarzen dus – moeten we die achterstand bijbenen. Een druk gevolgd debat gisteravond stelde de zaken scherp.

Eduard Portella en Marc Van Uytven (resp. voorzitter en directeur Antares) lichtten het rapport toe in schijfjes, telkens becommentarieerd door enkele kopstukken uit de ziekenhuiswereld. Van Uytven wijst er wel op dat deze systeemveranderingen moeten sporen met de discussie over de vergoeding van de zorgprofessionals. De twee systemen moeten wel duidelijk gescheiden zijn, maar anderzijds in functie staan van hetzelfde doel en logica.

Volgens dokter Katrien Bervoets, hoofdarts van ZNA en voorzitter a.i. van de Vlaamse Vereniging voor Hoofdartsen, moeten we dit momentum aangrijpen om drastische veranderingen door te drukken, in eerste instantie door DRG’s (Diagnosis Related Groups) een vooraanstaande rol te geven. Het huidige systeem heeft zijn beste tijd gehad: “We verspillen telkens weer energie aan structureel ingebouwde discussies tussen directie en artsen als het gaat over retrocessie.” Die retrocessie wordt door de debaters gezien als een emanatie van het scheefgetrokken en ondoorzichtige huidige financieringssysteem.

Ook Eric Christiaens, algemeen directeur AZ Vesalius Tongeren, meent dat we nu echt wel werk moeten maken van moderniseringen. Hij ziet de netwerken als een mogelijke hefboom en een unieke opportuniteit om die vernieuwingen in te bouwen, maar dan moet de toestand daarrond opklaren. “Het MAHA-rapport legt al jaren de vinger op de wonde: de toestand wordt onhoudbaar.”

Algemeen directeur Europaziekenhuizen Peter Fontaine die ruim 25 jaar in het vak zit, hoort ook al een kwarteeuw dat het systeem veranderd moet worden en enige scepsis is hem dus niet vreemd: “Dit is misschien de laatste kans om een sprong voorwaarts te maken. Ik hoop dat het niet bij gepalaver blijft.” Fontaine onderstreept dat "het risico getransfereerd wordt naar de zorgverlener. Veranderingen houden risico's in, maar het grootste risico is: nietsdoen. Het is nu of nooit."

Aan Franstalige kant is Bvas-kopstuk en BVZD-vertegenwoordiger Gilbert Bejjani een vurig pleitbezorger van de verandering. Hij aarzelt zelfs niet om het woord ‘schoktherapie’ in de mond te nemen. Het huidige systeem dat vooral door prestaties gedreven wordt, leidt tot ongewenste neveneffecten, meent hij. Niet dat incentives voor gedreven artsen geen plaats meer hebben, maar ze moeten passen in het plaatje van Value Based Healthcare: geïntegreerde zorg die het patiëntentraject, doelmatige zorg en efficiëntie centraal stelt en breder gaat dan de zuivere ziekenhuismuren.

Dan zal dokter Bejjani wel het kamp van de eerder ‘gematigde hervormers’ waartoe bijvoorbeeld Jacques de Toeuf en Marc Moens behoren, moeten overtuigen.

Vanuit Luik was Bvas-voorzitter Philippe Devos via video een aandachtige toeschouwer en commentator. "Prospectieve in plaats van retrospectieve financiering is de toekomst. De artsen moeten er zich rekenschap van geven dat het systeem moet veranderen. De oude recepten blijven optimaliseren kan niet meer."

Wel had hij bezwaren tegen één enkel agentschap dat het geld voor iedereen zou verdelen, zoals het rapport oppert. "Dat gaat in tegen de liberale ingesteldheid van het artsenkorps. Het is ook gevaarlijk om alle macht in één hand te leggen." Anderzijds is het zeker nuttig om te kopiëren wat werkt bij de buurlanden. "Zo kunnen we vijf jaar winnen." Een innovatiemarge is noodzakelijk, luidt het nog.

Tot slot nog één opmerking van de Bvas-voorzitter: "Als men verplicht wordt tot een wachtdienst en er gebeurt niets 's nachts, dan moet dat werk toch vergoed worden en het rapport houdt daar geen rekening mee via de bundled payments. Een hervorming moet in één keer overal tegelijk ingang vinden. Het gaat niet op om kwaliteitszorg weg te halen voor de patiënt om die in handen te geven van robots. Geen excessen in de omgekeerde richting." 

Paul d'Otreppe beklemtoonde als BVZD-voorzitter dat we naar meer innovatie moeten door af te stappen van het ‘datadiabolisme’ en dat we ondernemende artsen meer moeten belonen. "We willen hen niet reduceren tot werknemers. De artsen moeten de baas blijven van de medische praktijk."

Het moet dus snel, maar doordacht gaan. Eduard Portella stelde daarom in eerste instantie een systeem van 'schaduwfinanciering' voor dat draait naast het huidige reële systeem zodat men mogelijk ongewenste effecten kan corrigeren alvorens het echt te gaan invoeren. De wijziging zou in drie etappes ('werven') verlopen en gespreid worden over zes jaar. "Het buitenland moet ons inspireren, maar we moeten de voorbeelden niet klakkeloos overnemen."

De toon is alvast gezet, de aftrap gegeven. Het wordt uitkijken naar de positie van enkele andere belangrijke partners zoals Zorgnet-Icuro dat ook met een voorstel zal uitpakken, en uiteraard minister Vandenbroucke. Die laatste gaf alvast een positief signaal door druk te zetten om snel tot een meerjarenbegroting te komen. Wat sowieso meer ruimte biedt voor een beleid met visie.

Een synthese van het rapport vindt u onder meer op de site van BVZD (volledige versie enkel voor de leden).

Een samenvattend overzicht staat ook op onze site:
> Antaresrapport (1) - Toekomst ziekenhuisfinanciering: waarom veranderen?
> Antaresrapport (2) - Toekomst ziekenhuisfinanciering: naar een paradigmashift
> Antaresrapport (3) - welke financiering voor de professionals?
> Antaresrapport (4) - leren van de buren
> Antaresrapport (slot) - Naar een nieuw model op zes jaar via drie werven