Aanzienlijk meer vrouwen dan mannen zijn langdurig arbeidsongeschikt en de genderkloof wordt almaar groter. De Onafhankelijke Ziekenfondsen - de koepel boven Helan in Vlaanderen - vragen met een nieuw rapport meer aandacht voor de problematiek en stelden ook een reeks aanbevelingen aan de overheid op.

Uit statistieken van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv) blijkt dat 284.732 vrouwen en 187.195 mannen eind 2022 langer dan een jaar arbeidsongeschikt (invaliditeit) waren. De invaliditeit neemt ook al jaren sneller toe bij vrouwen dan bij mannen. Volgens de OZ gaat het om een "alarmerende situatie" en is de genderongelijkheid binnen arbeidsongeschiktheid een onderbelichte problematiek.

Verschillende factoren liggen aan de basis van de genderkloof, zegt de ziekenfondskoepel in een nieuw rapport. Zo hebben meer vrouwen dan mannen chronische of langdurige gezondheidsproblemen (28 tegenover 23 procent), maar krijgen vrouwen ook te maken met specifieke aandoeningen. Zo wijst het rapport op de onderschatting van de impact van bijvoorbeeld endometriose, polycysteusovariumsyndroom (CPOS), menstruatiepijn en symptomen die gepaard gaan met (peri)menopauze.

Burn-out, depressie

Bij vrouwen is er ook een hogere prevalentie van angst- en depressiestoornissen dan bij mannen. "Zeven op de tien periodes van arbeidsongeschiktheid van meer dan 6 maanden wegens een burn-out, stemmingsstoornissen of angststoornissen hebben betrekking op vrouwen", stelt het rapport. "Burn-out en depressie verklaren grotendeels de sterkere toename van invaliditeit bij vrouwen, met een stijging van 50 procent in 5 jaar."

Vrouwen ervaren meer geweld - psychologisch, seksueel, intimidatie, ... - dan mannen, zowel op de werkvloer als in het privéleven. En ook dat heeft een impact. "Slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag rapporteren angst, depressie, verminderde motivatie, een lager zelfbeeld en een hoger risico op de ontwikkeling van maag- en darmproblemen en andere gezondheidsproblemen, met name chronische pijn", luidt het. "Bovendien lopen slachtoffers van seksueel geweld meer kans om hun baan op te geven, afwezig te zijn van het werk en hun professionele verplichtingen te vermijden."

Veel onzeker werk

Voorts spelen nog andere sociale aspecten: vrouwen bekleden vaker functies voor laaggeschoolden, werken vaker deeltijds en zijn gemiddeld minder goed betaald. Zo zijn ze sterker vertegenwoordigd in de sociale economie, een sector die gepaard gaat met "veel onzeker werk" en meer deeltijds werk: zeven op de tien werknemers is er vrouwelijk.

Tot slot nemen vrouwen ook nog altijd vaker dan mannen zorgtaken op zich: ze blijven meer thuis voor de kinderen en vormen ook het gros van de mantelzorgers. Bij eenoudergezinnen staat ook meestal een vrouw aan het hoofd.

De OZ benadrukken dat ook andere factoren, zoals leeftijd, opleiding en de regio, een belangrijke rol spelen bij arbeidsongeschiktheid, maar concluderen dat er te weinig rekening wordt gehouden met de genderdimensie.

Ze formuleren daarom tien aanbevelingen aan beleidsmakers: het gaat onder andere om informatiecampagnes om de kennis over perimenopauze en andere specifiek vrouwelijke aandoeningen te vergroten en taboes te doorbreken, meer onderzoek naar specifieke aandoeningen voor vrouwen, het ondersteunen van werkgevers bij het invoeren van een beleid rond gendergelijkheid, maatregelen die de verdeling van zorgtaken tussen mannen en vrouwen bevorderen, en een betere ondersteuning van de balans tussen werk en gezin.