De sociale bescherming van jonge artsen staat dezer dagen weer volop in de belangstelling. Een gesprek met oudgediende dr. Rutsaert (ASGB/Kartel) die zich al jaren met dit dossier bezighoudt.  "We moeten er dringend voor zorgen dat artsen aan een minimumpensioen komen."

Bvas-voorzitter Johan Blanckaert signaleert voor de sociale voordelen haio's en ASO's (uitbreiden naar pensioendekking) door het Riziv al een RSZ-studie gevraagd en verkregen is. Er blijkt 20 miljoen euro in eerste instantie nodig te zijn. Nu wordt nog onderzocht waar die som gehaald kan worden. Het punt staat geagendeerd op de volgende medicomut.

Dr. Rutsaert (ASGB/Kartel) schetst het historische plaatje. "Enkele jaren geleden dienden we samen met Bvas een dossier in bij de paritaire commissie om de arbeidsvoorwaarden en de verloning van de ASO eindelijk eens aan te pakken. De moeizame onderhandelingen werden vorig jaar tot een goed einde gebracht onder leiding van Jo De Cock. Wel ontbreekt voor Kartel/ASGB de sociale bescherming nog, en die wordt steeds belangrijker. De artsen in opleiding begrijpen dat belang vandaag, ze zijn beter geïnformeerd, hopelijk ook deels dankzij ons."

Wat moet dan verder verbeteren?

"In 1983 werd werd het sui generisstatuut ingevoerd voor jonge artsen met als bedoeling om RSZ-bijdragen te verminderen voor de werkgever. Zo moeten evenwel  geen pensioenbijdragen worden betaald, een probleem dat de laatste jaren alleen maar aan belang won omdat de opleidingsduur verlengd werd.  De normale vijfjarige opleiding gaat naar zes jaar en als je er een bijzondere beroepstitel niveau drie bij wil halen, komt er nog een jaar bovenop. Plus: nu is het ook mogelijk om deeltijds een opleiding te volgen."

"Alles samen betaal je zo een tiental jaren geen wettelijke pensioenbijdragen tijdens je loopbaan van zowat 30 jaar. Resultaat: het minimumpensioen dat men nu voor iedereen erdoor wil krijgen, zou dan alleen niet gelden voor artsen. Dus moeten we daar toch redelijk dringend iets aan doen.

Volstaat het sociaal statuut dan niet?

"In het akkoord 2018-2019, punt 5.2 heeft het Kartel doen opnemen dat er iets met de pensioenopbouw moest gebeuren. Dat leidde tot een werkgroep, maar ondanks goede debatten kwam er geen eindresultaat uit de bus."

"In het akkoord 2020 heeft in punt 9 het Kartel een verhoging van 1.250 euro voor het Riziv-sociaal statuut kunnen laten opnemen voor ASO en Haio. Daar waren we heel tevreden mee, maar dat was slechts als eerste stap. Een berekening door pensioenfondsen leerde ons dat er om de te lage wettelijke bijdragen te compenseren, eigenlijk nog ongeveer 70% verhoging nodig was van het Riziv-sociaal statuut. Voor een stuk hangt dat uiteraard af van het rendement van zo’n pensioenfonds (toen berekend op een gemiddeld rendement van 2 tot 2,5%). De eerste stap is gezet, de volgende twee stappen nog niet."

Waar liggen de hindernissen die een betere pensioenopbouw beletten?

"Willen we de pensioenopbouw verbeteren, dan zijn er twee technische opties:

• ten eerste het sui generis statuut naar een volledig bediendenstatuut uitbreiden, maar dat zou niet erg logisch zijn en ook onhaalbaar wegens weerstand bij de uniefs die het destijds lieten invoeren.  
• Ten tweede hebben we nu net een overeenkomst afgesloten, je kunt die moeilijk meteen weer op de helling zetten."

"Helemaal in het begin van de loononderhandelingen realiseerden de jonge artsen zich niet dat voor dat bediendenstatuut ook werknemersbijdragen nodig zijn (7,5% van het brutoloon). Hen die doen betalen zou hun nettoloon er dus op doen achteruitgaan. Bijgevolg moet dat weer gecompenseerd worden met een verhoging van hun brutoloon. Daarover zullen weinigen bereid zijn om te discussiëren, amper aan jaar na de overeenkomst."

"Bovendien hangen we af van een wetswijziging en daarvan moeten we niet veel verwachten in het licht van de moeilijke pensioendiscussies op regeringsniveau."

"Allicht nog het belangrijkste argument is dat de FOD pensioenen berekende wat het rendement zou zijn van pensioenen onder volledig bediendestatuut. De enige winnaar is dan de Staat want men zou veel meer dan vroeger moeten betalen aan pensioen via werkgevers- en werknemersbijdragen. Allemaal redenen om hierop niet door te gaan."

Tweetrapsraket voor verhoging

"Conclusie voor ons: laten we verdergaan met wat in 2020 gestart is: een verdere verhoging van het sociaal statuut. De eerste stap kostte 10,5 miljoen en moet nog twee keer overgedaan worden om een vijfjarige opleiding te compenseren (voor de haio’s maar drie jaar)."

"In juni 2021 dienden de kamerleden De Block/Muylle/Bacquelaine een wetsvoorstel in:  de opleidingsjaren gelijkstellen met gewerkte jaren. Positief, maar de impact is beperkt voor het effectieve pensioen. De carrièrebreuk zou dan slechts van 30/45 naar 36/45 verhogen, maar nog steeds dus zonder bijdragen, en men wil het sui generisstatuut behouden. Dus het is zeker niet zaligmakend."

"Sinds september 2021 gebeurde niets meer met het voorstel trouwens."

Conclusie: we dringen erop aan dat binnen de medicomut het sociaal statuut verhoogd wordt. Vaso (de assistenten) koos daar (nog?) niet voor, HOP (Huisartsen in Opleiding) wel."

Waar moet deze financiering vandaan komen?

"Klassiek vanuit de Riziv-administratie. Als dit er niet snel doorkomt is de enige optie om er dit bedrag vanuit de honorariummassa aan toe te voegen. Een argument tegen kan zijn dat je artsen zonder ASO laat meebetalen voor wie er wel een heeft. Valabel, maar we moeten het in balans brengen met het feit dat we dan nog steeds zonder oplossing zitten. Per slot van rekening blijft het bedrag dat het Riziv dan via de honoraria moet bijpassen, een fractie van de totale honorariummassa."

"Dit onderwerp is voor ons onderhandelbaar, zij het dat we niet het hele bedrag vanuit die massa willen ophoesten. De bal ligt voor een stuk in het kamp van de minister."

Nog even terzijde: wie dit dossier aandachtig gevolgd heeft, zal opmerken dat in het akkoord 2021 punt 2.3.2 en 2.3.4 wel 10 miljoen gereserveerd was vanuit de besparing doelmatige zorg om het verschil bij te passen tussen ASO en haio. Finaal is dat bedrag eigenlijk gebruikt als ‘loonsubsidie’ in de loononderhandelingen van de paritaire commissie. In feite heeft dat niets bijgebracht aan de sociale bescherming van de ASO en al zeker niet van de haio voor wie het bedrag initieel bedoeld was.

Vraag is nu wie die lonen zal betalen.

"Niemand is verplicht om assistenten aan te nemen, maar als dat gebeurt, dan moet je hen ook uitbetalen. Daarnaast hebben sommige ziekenhuizen de covid-bonussen nog niet uitbetaald, iets wat de FOD Volksgezondheid aan het onderzoeken is. Wij blijven op dezelfde nagel kloppen dat dit  correct moet gebeuren. Men moet een oplossing zoeken daarvoor."

Welke stok achter de deur is er als zogenaamd ‘historische’ akkoorden niet correct worden uitgevoerd?

“Desnoods moet je de erkenning intrekken van de stagedienst”, waarschuwt dokter Rutsaert.