Het uitrollen van digitale gezondheid kan op weerstand stuiten. Waarom? Omwille van de visie op het digitale en ruimer, een technisch object als een element dat schadelijk is voor de mensheid, een nefast iets dat het menselijke en de mens ondermijnt. Dit geldt des te meer op het gebied van gezondheid, waar de zielloze neutraliteit van het digitale de empathie en de respectvolle aandacht van zorgverleners zou vervangen. Is digitale gezondheid de drager van die gevreesde ontmenselijking?

Vanuit het perspectief van professionals en patiënten heeft de zorgrelatie een dubbele laag: de eerste laag is zorg en bezorgdheid voor mensen die lijden en de tweede laag is de kennis en technische knowhow. De technische aard van zorg en de technische voorwerpen (de injectiespuit, monitor, scanner, etc.) vallen niet meer op voor zorgverstrekkers, maar dat is anders voor patiënten die zelden geconfronteerd worden met de technische kant van het zorguniversum. Het koude van objecten, de neutraliteit, de vreemdheid kan overwonnen worden wanneer zorgverstrekkers de therapeutische relatie een menselijke dimensie geven, door het uitwisselen van woorden of blikken. We leven met het idee dat het technisch object in zekere zin het tegenovergestelde is van de zorgzame relatie. Deze afkeer van het technisch object is overigens merkwaardig omdat ze ontworpen worden door de mens: technische objecten zijn letterlijk de materialisatie van het menselijk intellect om tegemoet te komen aan de noden en de doelstellingen in de zorg.

Relatie in gevaar?
In de traditionele zorgrelatie lijkt het technisch object overstegen te worden door het menselijke van het contact tussen verzorgers en verzorgden, maar in de digitale gezondheidszorg lijkt de hele relatie te worden getechnologiseerd, geobjectiveerd in data, algoritmen, chips en implanteerbare tools waarbij de mens een resterende derde is. Het beeld van de cyborg, die naar Robocop verwijst is veelzeggend met Robocop als een mens die een monster wordt door middel van technologie.

Experimenteren met nieuwe wegen
Zoals dr. Alain Loute en ik al eerder zeiden, is die visie negatief en houdt ze geen rekening met het menselijk aspect van het technisch object en de humanisering die het object kan teweeg brengen in de zorg. Studies tonen aan dat telegeneeskunde niet noodzakelijk de afstand tussen zorgverstrekkers en zorgontvangers vergroot, maar dat ze integendeel beide partijen nader bij elkaar kan brengen. Het gaat niet om dezelfde nabijheid, maar ze sluiten elkaar niet uit.

En als het om tools voor de follow-up van diabetespatiënten gaat, toonde dr. Philippe Bardy aan dat monitoring zich aanpast aan de tijd van de patiënt en bijdraagt tot het niet onderbreken van de continuïteit van het leven van de patiënt. Is dat geen mogelijke weg voor het humaniseren van de zorg? Een ander voorbeeld is dat van een artificiële intelligente pancreas en de revolutie die het artificieel orgaan kan teweeg brengen in de levenskwaliteit van de patiënt.  

Tussen het diaboliseren van technologie enerzijds en technofilie anderzijds is er een derde weg: experimenteren met nieuwe vormen van humanisering van de zorg, via technologie.