Na de succesvolle Facebookgroep ‘Covid-19 voor artsen’ is er op Facebook nu ook de groep ‘Preventie Arts’. Een initiatief van enkele, jonge preventieartsen om Vlaamse collega’s met elkaar te verbinden. Maar ook om een gemeenschappelijke stem te creëren voor hun beroepsgroep. Want, zo vinden ze, preventieartsen worden – in het algemeen maar in de huidige crisis des te meer – onvoldoende gehoord en erkend.

Onze taak als preventiearts

Misschien eerst eens starten met te vertellen wat ik doe als preventiearts. Ik trek bijna de haren uit m’n hoofd wanneer ik zeg dat ik arbeidsarts ben en voor de zoveelste keer de reactie krijg van ‘Zie je veel werknemers die doen alsof ze ziek zijn als je ze gaat controleren?’ Werknemers controleren op ziekte? Dat is niet wat ik doe als preventieadviseur-arbeidsarts.

Wat doen wij, preventieartsen, dan wel? Jonge kinderen beschermen tegen ernstige infectieziektes door ze te vaccineren, medische problemen vroegtijdig opsporen bij het zich ontwikkelende kind, opvoedingsondersteuning bieden aan ouders en leerkrachten, risicoanalyses opmaken voor werkplekken, eerste hulp organiseren in bedrijven, verzekeren dat de ontvangers van bloedproducten gerust mogen zijn dat deze veilig zijn en zorgen dat de donoren zelf geen gezondheidsrisico lopen bij hun donatie. En nog zo veel meer.

Elke euro die geïnvesteerd wordt in preventie, levert op termijn drie euro op. Ik denk dat dit met de huidige coronacrisis meer dan eens duidelijk is. Elke besmetting die voorkomen kan worden is een potentieel bed op intensieve zorgen dat vrij kan blijven. Dat bespaart ons niet alleen veel geld, maar ook veel menselijk leed.

Toch lijken we als preventiearts stiefmoederlijk behandeld te worden. Zo merken we weinig tot geen arts-experten uit onze beroepsgroep op in de mainstreammedia. We hebben een 000-Riziv-nummer en mogen fluiten naar een Riziv-toelage. De tarieven waaraan wij werken, zijn nochtans doorgaans lager dan de conventietarieven van het Riziv. Wanneer wij op consultatie overdag vier kinderen onderzoeken en vaccineren op een uur bij Kind en Gezin kost dat aan de maatschappij €66, tegenover meer dan €100 per uur wanneer diezelfde kinderen ditzelfde consult krijgen bij de huisarts of kinderarts. Onze expertise wordt letterlijk weinig op prijs gesteld.

Preventieve geneeskunde en corona

Al jaren maken arbeidsartsen risicoanalyses over de nood en het hun van bijvoorbeeld FFP2-maskers op verschillende werkposten, waaronder ook in de gezondheidszorgsector. Al jaren stellen jeugdartsen een plan van aanpak op wanneer er een uitbraak van een kinderziekte plaatsvindt in een school of crèche. Toch wordt onze expertise in het crisisoverleg niet gevraagd en merk ik in de media quasi uitsluitend virologen en epidemiologen op die plots deze risicoanalyse voor ons maken.

Toch merken we dat er ook van ons, preventieartsen, extra inspanningen gevraagd wordt door de overheid sinds de Covid-19-crisis. Denk maar aan de vragen die we krijgen van bedrijven, rusthuizen, scholen en crèches naar adviezen en het testen van werknemers, leerlingen en kinderen op Covid-19. Of genezen donoren die zich kandidaat stellen om hun plasma vrijwillig af te staan om zwaar zieke Covid-patiënten te helpen.

Blijvende lage maatschappelijke appreciatie

Toch blijft de maatschappelijke waardering voor ons beroep laag. En dit laat zich op meerdere domeinen merken. Tijdens het debat naar de aanpak van de coronacrisis wordt niet naar onze mening gevraagd. Toen de bedrijven in het voorjaar in lockdown gingen, werd ik als specialist in opleiding op technische werkloosheid gezet. Ik heb mezelf toen aangeboden in de medische reserve en in de triagecentra in mijn regio. Meerdere formulieren heb ik hiervoor ingevuld en mails voor rondgestuurd, maar een respons bleef uit. Daartegenover las ik in de pers dat geopperd werd om geneeskundestudenten vervroegd te laten afstuderen en gepensioneerde artsen terug op te roepen.

Geen coronabonus of coronavergoeding voor preventieartsen

Het Riziv voorziet in een financiële tegemoetkoming in de kosten die artsen dragen voor de specifieke beschermingsmiddelen die nodig zijn in het raam van de Covid-19-pandemie. Dit voor alle zorgverleners in de ambulante zorg, ongeacht de conventiestatus van de arts. Zo ging €2,5 per fysiek contact dat plaatsvond tussen 4 mei en 31 augustus voorzien zijn met een maximum van 200 maal per kalendermaand. Als preventiearts lijk ik aan deze voorwaarden te doen, maar heb ik nog geen cent gezien.

Er werd een lading aan beschermingsmateriaal beschikbaar gesteld vanuit het Agentschap Zorg en Gezondheid aan elke zorgverlener in de eerstelijn. Toen ik mijn lading ging ophalen bij Stad Damme, stelden zij daar vast dat ik als preventiearts niet in de lijst was opgenomen als rechthebbende. Ik had het ‘geluk’ dat in die lijst enkele huisartsen stonden die al jaren op pensioen waren, waardoor ze mij uiteindelijk toch een pakket konden meegeven.

Er werd vanuit de overheid gedacht aan een coronabonus van €1.450 voor dokters als financiële stimulus voor zij die aan de slag zijn. Wel te verstaan voor de artsen die tewerk gesteld zijn in de ziekenhuizen. Wij preventieartsen die ganse dagen coronatesten uitvoeren in scholen en bedrijven, vielen sowieso uit de boot.

Vanaf 1 juli kunnen huisartsen geen aanspraak meer maken op een vestigingspremie van 20.000 euro per startende huisarts. Deze moest hen stimuleren zich te vestigen in huisartsarme regio’s. Preventieartsen zijn er al jaren te kort in gans Vlaanderen. Een aanmoediging om te starten als arbeidsarts, CLB-arts, Kind en Gezin-arts of bloedcollectearts is er echter nog nooit geweest en er gaan ook geen stemmen op in die richting.

Initiatief tot werkgroep voor preventieartsen

Met enkele jonge preventieartsen hebben wij het initiatief genomen tot het oprichten van een werkgroep voor preventieartsen (consultatiebureauartsen bij Kind en Gezin, artsen bij het CLB, jeugdartsen, arbeidsartsen, sportartsen, bloedcollecte-artsen, enzovoort). Zo is de Facebookgroep ‘Preventie Arts’ ontstaan dat inmiddels een 50-tal leden-preventieartsen heeft. Het doel van deze Facebookgroep is verbinding maken tussen de verschillende artsen tewerk gesteld in de preventieve geneeskunde. Om zo advies en ervaring uit te wisselen, om onze eigen experten binnen het vakgebied te creëren, om met gezamenlijke standpunten naar buiten te komen en om onze stem duidelijker te kunnen laten horen in het publieke en politieke debat. Zo kunnen ook wij preventieartsen met gebundelde kracht van ons laten horen bij het uitschrijven van een gezondheidsbeleid in Vlaanderen.