Vandaag wordt in Roeselare het Zorgcentrum na Seksueel Geweld (ZSG) West-Vlaanderen geopend. Slachtoffers van seksueel geweld uit de provincie kunnen dag en nacht in het ZSG terecht voor medische zorg, psychische ondersteuning en sporenonderzoek en kunnen - als ze dat willen - aangifte doen in het centrum.

Door de uitbreiding van de Zorgcentra na Seksueel geweld merken we een stijging van het aantal slachtoffers dat zijn weg naar een ZSG vindt. Vanaf vandaag 8 maart om 14 uur staat het team van het ZSG West-Vlaanderen klaar. Het ZSG is gevestigd op de site van AZ Delta in Rumbeke.

De Zorgcentra zijn een initiatief van de federale regering, gefinancierd door de staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke kansen en Diversiteit, Sarah Schlitz en minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken Frank Vandenbroucke. Naast staatssecretaris Schlitz komt ook minister van Justitie Vincent Van Quickenborne naar de opening.

Staatssecretaris Sarah Schlitz: “Vandaag openen we het zesde zorgcentrum in ons land. Hierna zullen er nog 4 volgen. De recente getuigenissen over seksueel geweld in de academische wereld, confronteren ons opnieuw met het feit dat er dagelijks nog te veel slachtoffers vallen. De strijd tegen seksueel geweld is dé prioriteit van de federale regering. Ik dank de vele partners die hieraan bijdragen. De zorgcentra zijn 24/7 bereikbaar, ongeacht de achtergrond van het slachtoffer. Mijn boodschap aan slachtoffers is: hier wordt naar je geluisterd, hier krijg je hulp.”

Minister Frank Vandenbroucke: “Als minister van Volksgezondheid heb ik meteen mijn steun verleend én 11,7 miljoen euro vrijgemaakt om de oprichting van deze gespecialiseerde zorgcentra mogelijk te maken in héél het land. Niet alleen om slachtoffers – vrouwen én mannen - op een laagdrempelige en toegankelijke manier de juiste zorg te bieden, maar om via deze zorgcentra ook het centrale aanspreekpunt te zijn voor alle andere hoofdrolspelers in zo’n verhaal: de politie, het parket, slachtofferhulp, de behandelende artsen, jeugdzorg, noem maar op. Zorg op maat in een veilige en geborgen omgeving, en vooral op het ritme van de slachtoffers. Dat is wat we nu doen. Niet alleen hier in Roeselare, maar ook in andere steden.”

Stijging aantal aanmeldingen ZSG in 2021

Seksueel geweld treft jaarlijks duizenden Belgen, ongeacht hun leeftijd of geslacht. Het aantal aanmeldingen van slachtoffers bij de Zorgcentra na Seksueel Geweld was nog nooit zo hoog als in 2021: 1662 slachtoffers vonden in 2021 hun weg naar één van de Zorgcentra. Een en ander is te wijten aan de versoepelde coronamaatregelen, de uitbreiding van het Zorgcentrum van Oost-Vlaanderen naar alle politiezones van de provincie Oost-Vlaanderen en de opening van twee nieuwe Zorgcentra in Antwerpen en Charleroi in november 2021.

Sinds de start van twee nieuwe Zorgcentra van Antwerpen en Charleroi, is het maandelijks gemiddelde gestegen van 128 slachtoffers tot 193 slachtoffers in de vijf Zorgcentra samen. In 2019 en 2020 was het maandelijks gemiddelde voor de Zorgcentra, die toen reeds operationeel waren, nog respectievelijk 96 en 86 slachtoffers. De stijging van het aantal aanmeldingen zet zich dus in alle Zorgcentra door.

Sinds de start van het proefproject eind 2017 tot eind 2021 ontvingen de Zorgcentra na Seksueel geweld net geen 5000 slachtoffers. De slachtoffers zijn voornamelijk vrouwelijk (90 procent) en de gemiddelde leeftijd is 24 jaar. In 2021 was er een significante stijging van het aantal minderjarige slachtoffers (34 % is jonger dan 18 jaar).

Allesomvattende zorg op één locatie

Slachtoffers kunnen er altijd, dag en nacht, terecht voor medische en psychische begeleiding. Door deze allesomvattende aanpak herstellen slachtoffers sneller en lopen ze minder kans om opnieuw slachtoffer te worden van seksueel geweld.
Steunfiguren zoals ouders, familieleden of vrienden, die meekomen met het slachtoffer, krijgen er ook eerste opvang, uitleg en advies.

Slachtoffers van acuut seksueel geweld (minder dan een week geleden) kunnen in het ZSG aankloppen voor forensisch onderzoek voor het verzamelen van bewijsmateriaal.
Het ZSG vangt uiteraard ook slachtoffers op bij wie het seksueel geweld langer dan een week geleden plaatsvond. Na 72 uur daalt echter de kans om sporen te vinden. Daarom wordt aan slachtoffers aangeraden om zo snel mogelijk na de feiten naar het ZSG te gaan.

Uniek samenwerkingsverband

In het ZSG kunnen slachtoffers rekenen op medische en psychische begeleiding door speciaal opgeleide forensisch verpleegkundigen en een medisch coördinator. 8 forensisch verpleegkundigen en 3 psychologen zijn gestart in het ZSG West-Vlaanderen. Ook artsen-specialisten als spoedartsen, gynaecologen, urologen, kinderartsen, geriaters en psychiaters zijn nauw betrokken bij het ZSG.

Dr. Lieven Wostyn, medisch coördinator:  “Ik ben heel erg verheugd dat we eindelijk in West-Vlaanderen een volledige allesomvattende aanpak kunnen aanbieden voor slachtoffers van seksueel geweld.”

Zowel het parket West-Vlaanderen met zijn 4 afdelingen Brugge, Kortrijk, Ieper en Veurne als de politiezones van West-Vlaanderen maken integraal deel uit van het ZSG. Het Openbaar Ministerie vertegenwoordigt de samenleving in de rechtbank. De voornaamste taak van het Openbaar Ministerie is het opsporen en vervolgen van misdrijven. De magistraten van het Openbaar Ministerie leiden het strafonderzoek, sporen de daders op en vorderen in de rechtbank een straf tegen de verdachten.

Vice-eersteminister en minister Vincent Van Quickenborne: “Deze week wordt in de Kamer finaal gestemd over mijn voorstel voor de hervorming van het seksueel strafrecht. Daders van seksueel geweld strenger straffen is één ding. Justitie moet ook slachtoffers van seksueel geweld beter begeleiden. Vaak merken we dat slachtoffers bang zijn om klacht neer te leggen. Of ze weten niet bij wie ze terechtkunnen. Daarom zijn er onze Zorgcentra na Seksueel Geweld, een plek waar iedereen die met seksueel geweld te maken kreeg terecht kan. Daar krijgen de slachtoffers hulp op maat. Bij een bezoek aan een zorgcentrum stijgt de aangiftebereidheid bij slachtoffers met 70%.”

Klacht neerleggen

De slachtoffers van seksueel geweld, die een klacht willen neerleggen, leggen daarvoor een verklaring af bij gespecialiseerde zedeninspecteurs die daarvoor naar het ZSG komen. Het ZSG beschikt hiervoor over speciaal ingerichte lokalen. De zedeninspecteurs hebben een doorgedreven training gekregen in verhoortechnieken voor slachtoffers en werden doordrenkt van de filosofie van het ZSG en de samenwerking met de partners.

Voor het gerechtelijk arrondissement West-Vlaanderen zijn er 50 zedeninspecteurs opgeleid in de West-Vlaamse Politieschool. De zedeninspecteurs zijn werkzaam binnen de 19 lokale politiezones uit West-Vlaanderen en werken in een beurtrolsysteem. In de toekomst zullen er nog  zedeninspecteurs worden opgeleid. De coördinatie en de ondersteuning van de zedeninspecteurs wordt opgenomen door de Politiezone RIHO. De zedeninspecteurs worden daarnaast ondersteund vanuit de Coördinatie en Steundirectie van de Federale politie van West-Vlaanderen.

Nationaal netwerk

De federale overheid voorziet tegen 2024 in tien gespecialiseerde Zorgcentra na Seksueel Geweld om slachtoffers beter op te vangen. Hiermee wordt het model van het ZSG nationaal uitgerold. Voor elk slachtoffer van seksueel geweld zal er op maximum een uur afstand een ZSG beschikbaar zijn. Na Brussel, Gent en Luik, Charleroi en Antwerpen is ZSG West-Vlaanderen het zesde ZSG dat de deuren opent. Dit jaar zal ook het ZSG in Leuven van start gaan. Vanaf 2023 kunnen slachtoffers van seksueel geweld ook terecht in een ZSG in Limburg, Namen en Luxemburg.

Praktisch

Het ZSG West-Vlaanderen is gevestigd op de site van AZ Delta. Er komt een nieuw gebouw bij de spoed maar tot zolang heeft het Zorgcentrum een voorlopig onderkomen gekregen in een pand tussen RADar en het ziekenhuisgebouw (zie groenblauwe pijl op het plannetje hierbij). Het ZSG is bewegwijzerd en loopt via dezelfde route als ingang voor ingang Oost.  Slachtoffers kunnen vlakbij het ZSG parkeren.