Het aantal gevallen van kinkhoest in Vlaanderen is bijna verdubbeld ten opzichte van het gemiddelde op jaarbasis. Bovendien is het aantal besmettingen met mazelen verdrievoudigd. Dat blijkt uit cijfers van het Departement Zorg. Viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) reageert bezorgd.

In Vlaanderen werden dit jaar tot en met 7 augustus al 1.885 gevallen van kinkhoest geregistreerd. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van het gemiddelde op jaarbasis tussen 2017 en 2019. Antwerpen en Vlaams-Brabant overschrijden de kaap van meer dan 500 besmettingen. "De piek van het aantal besmettingen lag in mei, maar ook in juni en juli blijft het aantal besmettingen op ee n hoog niveau", zegt Joris Moonens, woordvoerder van het Departement Zorg.

Kinkhoest kan dodelijk zijn voor zuigelingen. De ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie, start met een verkoudheid en kan uitmonden in zware hoestbuien. Soms stopt de ademhaling bij baby's zelfs kort, waardoor ze blauw aanlopen. Het aantal besmettingen bij kinderen jonger dan één jaar schommelt rond de 20 per maand. Dit jaar zijn er al 49 baby's jonger dan één jaar opgenomen in het ziekenhuis.

"Gelukkig bestaat er een goede bescherming: de moeder vaccineren tijdens haar zwangerschap", zegt Moonens. "Zo krijgt de baby al antistoffen mee en is die in zijn eerste levensweken beschermd. Na 8 weken kan de baby zelf gevaccineerd worden."

"Deze cijfers baren me zorgen", zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). "Maar dit is geen geïsoleerd fenomeen, in heel Europa is de ziekte in opmars. Dit valt voor een deel te wijten aan vaccinatiemoeheid." Toch is volgens Moonens de situatie in Vlaanderen momenteel niet vergelijkbaar met die bijvoorbeeld in Nederland. Daar zijn nu al bijna 15.000 gemelde besmettingen, en er zijn ook al vijf baby's overleden.

Ook het aantal besmettingen met mazelen stijgt spectaculair. In heel 2023 ging het in Vlaanderen om 35 gevallen. Dit jaar gaat het tot en met 7 augustus al om 111 gevallen. Vlaams-Brabant (49) telt de meeste besmettingen, daarna Oost-Vlaanderen (31). "De meeste besmettingen zien we in de leeftijdsgroep van 4 tot 9 jaar en bij volwassenen van 25 tot 44 jaar", zegt Moonens. Het merendeel van de besmette personen is niet gevaccineerd. Er is geen sprake van clusters: de meeste gevallen vinden plaats binnen de familie.

Volwassenen die een inhaalvaccin willen, kunnen dat momenteel echter niet. Er geldt een tijdelijke beperking. "Er is wereldwijd een grote vraag, we willen voldoende doses hebben voor de basisvaccinatie van jonge kinderen", zegt Moonens. Het Departement Zorg hoopt snel meer nieuws te hebben over wanneer de beperking wordt opgeheven. "Toch kijkt wie geboren is tussen 1970 en 1985 best na of hij of zij correct gevaccineerd is", zegt Van Ranst. "Het vaccin is pas in 1985 opgenomen in het vaccinatieschema. De oudere generatie heeft de ziekte zelf doorgemaakt."

Het Departement Zorg waarschuwt dat mazelen geen kinderziekte zijn: 29 personen werden opgenomen in het ziekenhuis, waarvan iets meer dan de helft volwassenen. Mazelen zijn zeer besmettelijk. Symptomen variëren van de typische rode vlekken die beginnen achter de oren en zich verspreiden over het hele lichaam, tot hoge koorts, hoesten en een loopneus. Mazelen kunnen leiden tot complicaties zoals longontsteking of hersenontsteking.

"Het probleem is dat bijna niemand zich nog herinnert hoe ernstig de ziekte kan zijn. Jonge ouders zijn gevaccineerd, grootouders te oud om het zich te herinneren. Maar voor zowel mazelen als kinkhoest hebben we vaccins om ons tegen deze ziektes te wapenen", besluit Van Ranst.