Dr. Souhaila Ahmam behaalde haar diploma aan de UCL in 2014. Na 2 jaar assistentschap in een forfaitair medisch huis, richtte ze onlangs het Centre Médical De Smet op. De praktijk is gevestigd aan de Ninoofsesteenweg in een kosmopolitische, niet meteen hippe wijk van Brussel. Het is er ook zeker niet minder druk. Dr. Ahmam, zelf een jonge moeder, vertelt ons ook over haar passie voor het beroep van huisarts. Haar werk is haar leven, ondanks de verregaande wijzigingen als gevolg van de pandemie. Sinds het gebruik van de telegeneeskunde zijn de contacten wat ‘ontmenselijkt’.

De praktijk is nieuw en licht en bevindt zich aan de Ninoofsesteenweg. Je hoort er dus – zij het niet overdreven – het bruisen van de stad. Er werken 4 artsen, maar ook kinesitherapeuten en psychologen. Haar recente moederschap heeft dr. Ahmam er wel toe aangezet om, na overleg met haar collega’s, haar uurrooster aan te passen. Ze werkt nu halftijds maar doet nog steeds raadplegingen voor het Office de la naissance et de l’enfance in de crèches van Sint-Gillis.

“Ik ben nog een jonge arts. Mijn patiënten zijn ook nog vrij jong”, benadrukt ze. “Het is overigens geen rijke wijk. We zien veel nieuwkomers, huisvrouwen en kinderen. Omdat ik Arabisch spreek – een pluspunt in deze wijk – zijn veel van mijn patiënten van Noord-Afrikaanse afkomst. Maar mijn roots zijn niet de reden waarom ik mij hier heb gevestigd. Aanvankelijk wou ik mij vestigen in Sint-Gillis, in de gemeenschap waar ik vandaan kom. Maar ik vond er geen enkele plek die ik geschikt vond om een praktijk op te richten. Het huis waar de praktijk zich nu op de benedenverdieping bevindt voldoet volledig aan mijn verwachtingen.”

Het leven van dr. Ahmam zal binnenkort echter veranderen. Ze zal een praktijk in Waterloo aan haar programma toevoegen, in een heel andere omgeving dan die waarin ze nu werkt.

Een passie voor menselijk contact
Al als adolescent wist dr. Ahmam dat ze dokter zou worden. Ze was sterk gericht op humanitair werk en droomde ervan Dokter van de Wereld te worden. Ze vatte haar studies geneeskunde aan zonder echt te weten voor welke specialiteit ze zou kiezen. Chirurgie sprak haar wel aan en ze bewonderde de artsen die ze zag in succesvolle televisieseries. “Mijn stages in het ziekenhuis hebben mij echter snel van gedachte doen veranderen. Ik voelde geen enkele affiniteit met de ziekenhuisgeneeskunde. Later verloor ik mijn hart volledig aan de algemene geneeskunde. Ik twijfelde niet langer aan mijn toekomst, want in de algemene geneeskunde staat menselijk contact centraal.”

Naast dit menselijke contact deden vooral het gebrek aan hiërarchie en de grote vrijheid om je eigen activiteiten te organiseren dr. Ahmam resoluut kiezen voor de algemene geneeskunde. “In die context denk ik dat de algemene geneeskunde een beroepsactiviteit is die perfect aansluit bij het leven van een vrouw.”

Concreet start ze tegenwoordig haar raadplegingen rond 10 uur. Zo kan ze in alle rust haar zoontje wekken en het begin van de dag organiseren. De raadpleging stopt rond 13.30 uur. Twee namiddagen per week doet ze de opvolging in de crèches die onder haar verantwoordelijkheid vallen. “Mijn patiënten zijn jong. Ik moet vrijwel nooit op huisbezoek”, vervolgt ze.

Meerdere rollen te vervullen
De belangrijkste rol van de huisarts is het verzorgen van de patiënten die op consultatie komen. Maar een huisarts doet meer. “Patiënten begeleiden in hun zorgtraject, naar ze luisteren als ze persoonlijke, medische of familiale problemen hebben, hen bijbrengen wat preventie is, hen helpen in hun medische en sociale omzwervingen, informatie van specialisten vertalen en opnieuw uitleggen zodat ze ze begrijpen en in zich kunnen opnemen, hen geruststellen (wat nu, met de pandemie, vaak gebeurt) en de actualiteit uitleggen… Al die activiteiten geven de algemene geneeskunde vele facetten, die verder gaan dan enkel het medische kader.”

Ze beoefent nog steeds de geneeskunde zoals in het prille begin. Toch geeft dr. Ahmam toe dat ze met de tijd heeft geleerd geduldiger te zijn. “Ik haast mij niet meer. Ik neem de tijd om alle componenten van de problemen die ik voorgeschoteld krijg rustig te analyseren. Deze houding is gemakkelijker aan te nemen in een medisch huis omdat we onder elkaar vaak de problemen bespreken waarmee onze patiënten te maken krijgen. Het stelt mij ook in staat om soms andere oplossingen te zien dan diegene die ik zelf had overwogen. In de praktijk ben ik overgeschakeld van een evidence-based manier van werken naar een meer experience-based en dus soepelere manier van werken.” Deze manier van werken vertaalt zich concreet in een geringer gebruik van aanvullende onderzoeken en meer tijd die ik besteed aan het geven van uitleg over de ziekte, de behandeling (de werking van puffers bijvoorbeeld) of de opvolging van de symptomen.

Een algemene geneeskunde die haar identiteit moet behouden
De huisarts zal altijd de eerste lijn blijven. “In die omstandigheden”, benadrukt ze, “moeten we ons niet beperken tot het preventieve. Bij jongeren bijvoorbeeld kunnen we wel preventief werken via bepaalde tips, maar bevinden we ons toch het grootste deel van de tijd in het onmiddellijke curatieve: een angina, bronchitis, een trauma… De relaties met mijn collega’s zijn overigens cruciaal en ik leer veel van hen. Dit bevestigt nogmaals dat de algemene geneeskunde in de toekomst alleen maar participatief kan zijn.”

Met specialisten heeft ze meestal alleen contact via briefwisseling. Ze vindt het jammer dat ze zo moeilijk te bereiken zijn om het probleem van een patiënt rechtstreeks te kunnen bespreken. Dat geldt bijvoorbeeld voor de psychiatrie, maar ook voor andere specialiteiten. “Hoe we deze communicatie kunnen opstarten, is een andere vraag, die niet alleen afhangt van de algemene geneeskunde”, betreurt ze. In haar opleiding heeft ze veel theorie moeten slikken, maar “we moeten erkennen dat je de essentie van de algemene geneeskunde leert op het terrein, in het contact met de patiënten. Hoe behandel je bijvoorbeeld aften? Hoe schrijf je voor? Hoe leg je een behandeling uit? Hoe vaak moet je een patiënt met zijn eigen bijzonderheden opvolgen? Wat betekent een symptoom in de context van de patiënt? Welke software gebruik je en hoe…? Het zijn allemaal situaties die ons niet worden uitgelegd in boeken of colleges, maar die we dag na dag in de praktijk ontdekken. Gelukkig kunnen we door de stage algemene geneeskunde en vervolgens het assistentschap een beetje persoonlijke bagage verzamelen.”

Als ze opnieuw zou kunnen beginnen, zou dr. Ahmam haar assistentschap in de algemene geneeskunde dan ook anders organiseren, met name door zich niet te beperken tot één plaats, maar ook de confrontatie met andere praktijken op te zoeken. Naast dit ‘minpuntje’ heeft ze absoluut geen spijt van haar parcours. Ze vindt meer dan ooit dat huisarts het mooiste beroep ter wereld is, al wil iets in haar nog steeds humanitaire geneeskunde beoefenen.

Weten dat je het niet weet
Nederigheid maakt integraal deel uit van de algemene geneeskunde en weten waar je grenzen liggen, is een dagelijkse vereiste in dit vak. “Maar dat leren ze ons niet aan de universiteit. Daar proberen ze van ons mensen te maken die veel weten over veel zonder dat we naar de kern kunnen gaan.”

Desondanks ziet Souhaila Ahmam zichzelf huisarts blijven “tot aan haar pensioen”. Ze zou wel willen dat de algemene geneeskunde meer wordt betrokken bij het gezondheidsbeleid. De vervrouwelijking van de algemene geneeskunde geeft ook aanleiding tot een wijziging van de werkmethodes. Er worden nu meer groepspraktijken opgericht, zeker in de steden. En ze merkt op: “Het is nog de vraag hoe de zogenaamde plattelandsgeneeskunde zal evolueren”. Naast dit communautaire aspect van de geneeskunde hoopt ze dat technische handelingen in de algemene geneeskunde worden gevaloriseerd en aantrekkelijker worden gemaakt. Ze heeft het dan bijvoorbeeld over echografieën. De algemene geneeskunde zou haar horizon en activiteiten moeten kunnen verbreden. ■