Wat kunnen ziekenhuizen en overheden vandaag al doen voor een betere ‘pandemic preparedness’? Zorgnet-Icuro formuleert een reeks aanbevelingen in een nieuwe publicatie, waaraan experts, ziekenhuisdirecties en hoofdartsen meewerkten.

Bedden reserveren verhindert dat een ziekenhuis zijn capaciteit optimaal benut. Aan lege bedden heeft niemand iets. Omdat aan die gereserveerde bedden ook personeel gekoppeld wordt dat paraat moet zijn, staan ze tegelijk een optimale personeelsinzet in de weg.

Een beter alternatief zijn afspraken over het snel (binnen de 24 uur) beschikbaar kunnen maken van plaatsen. Dat vergt een capaciteitsplanning op basis van predicties die rekening houden met evoluties op korte, middellange en lange termijn. Er is meer flexibiliteit in normering en regelgeving nodig om de beschikbare bedden zo optimaal mogelijk in te zetten. Tijdens een pandemie geldt die noodzaak nog dwingender dan in gewone tijden.

Goede data en heldere afspraken
Goede realtime data en betrouwbare predictiemodellen zijn een absolute voorwaarde voor het managen van een crisis. Daarom moeten we investeren in een kwaliteitsvolle en efficiënte dataverzameling met heldere en correcte definities. Die informatie moet transparant gedeeld worden met alle belanghebbenden, zodat het beleid hierop echt kan sturen.

Tegelijk moeten we erover waken dat registraties, zeker in crisistijd, geen onnodige druk zetten.  Een registratiebarometer is aanbevolen. Data moeten op alle niveaus bekeken worden: per ziekenhuis, per netwerk, provinciaal en federaal. Met de data voorhanden moeten ziekenhuizen meer autonomie krijgen voor beslissingen over het op- of afschalen van bedden, binnen een vooraf gedefinieerd kader van solidariteit en rechtvaardigheid.

Zorgnet-Icuro bepleit ook vooraf vastgelegde heldere doorverwijscriteria (in twee richtingen) voor het inter-ziekenhuistransport. De coördinatie van die transfers moet op nationaal niveau gebeuren. Geef de federale gezondheidsinspecteurs een stevig mandaat om op basis van de vooropgestelde criteria en in dialoog met de ziekenhuizen over transfers te kunnen beslissen. Om die praktijk in te oefenen, kan de jaarlijkse influenzaperiode als dry run voor echte crisissituaties worden gebruikt.

De samenwerking die gegroeid is tussen ziekenhuizen en andere organisaties – de eerste lijn, woonzorgcentra, welzijnsvoorzieningen… - moet bestendigd, gefaciliteerd en structureel ingebed worden. Deze samenwerking is tegelijk een hefboom voor geïntegreerde zorg en essentieel voor een vlotte doorstroom van patiënten uit het ziekenhuis. 

Medewerkersbeleid
Het grootste pakket adviezen gaat over het medewerkersbeleid. Al voor de covidcrisis woog het tekort aan personeel op de zorgsector. Bovendien worden de zorgnoden in de toekomst alleen nog groter en dreigt het beschikbare personeel op een steeds krappere arbeidsmarkt alleen nog schaarser te worden. Daarom zijn dringende ingrepen nodig, specifiek voor tijden van crisis, maar ook structureel.

Zorgnet-Icuro adviseert ziekenhuizen om vandaag al voorbereidingen te treffen op komende pandemieën. Zo kunnen nu al afspraken gemaakt worden over de herallocatie van medewerkers. De overheid van haar kant moet de verpleegkundige bestaffing structureel versterken. De ‘patient to nurse ratio’ moet hoger.

Tegelijk moeten we eindelijk eens echt werk maken van taakuitzuivering en functiedifferentiatie, in overleg met alle betrokkenen.

Ten slotte moet de overheid blijven investeren in de aantrekkelijkheid van de zorgberoepen.

Alle aanbevelingen staan in deze brochure.