Hilde Deneyer, Marie Van de Putte en Tom Herremans van het Vlaams Apothekers Netwerk (VAN) beklemtonen het belang van overleg tussen zorgverleners. Dat is nu nog meer dan anders essentieel, zeker in de context van de schakelzorgcentra die op verschillende plaatsen in Vlaanderen werden opgestart, heet het in hun opiniestuk dat we hier weergeven.
"Ten tijde van Covid-19 is overleg tussen zorgverleners nog meer van belang dan anders, zeker in de context van de schakelzorgcentra die op verschillende plaatsen in Vlaanderen werden opgestart. Zorgzaam Leuven ontwikkelde een pakket voor medisch-farmaceutisch overleg (MFO) binnen de schakelzorgcentra. De KU Leuven zorgt voor een wetenschappelijke opvolging van dit MFO en de rol van de coördinerend apotheker hierin."
Medicatieschema
"De problematiek van geneesmiddelgerelateerde problemen bij een ziekenhuisopname en -ontslag is uitvoerig onderzocht en beschreven in tijden zonder Covid-crisis. Sinds de uitbraak van Covid-19 melden ziekenhuizen dat patiënten nog minder dan anders, een correct medicatieschema meenemen. Dit komt omdat de opname urgent is of anders verloopt (vb. via een pre-triage centrum)."
"In Vlaanderen werden, om de capaciteit van de ziekenhuizen te vrijwaren, schakelzorgcentra opgericht. Hier worden patiënten opgevangen die, na opname met Covid-19 besmetting, medisch gezien het ziekenhuis mogen verlaten, maar die (dikwijls om sociale en medische redenen) nog niet naar huis kunnen. In deze centra werken multidisciplinaire teams van zorgverleners samen."
Overleg
“Het is duidelijk dat in tijden van Covid-crisis overleg tussen zorgverleners essentieel is. Een goed opname- en ontslagbeleid wat betreft medicatie is nu extra belangrijk en er zijn duidelijke afspraken nodig over het medicatiebeleid. Alle partners moeten betrokken zijn: de eerstelijnszorgverstrekkers, verpleegkundigen, de zorgverleners van het schakelzorgcentrum en het betrokken ziekenhuis.”
"Voor VAN is het thema medicatiebeleid een mooi voorbeeld van verschillende systemen op Vlaams en federaal niveau die mekaar vinden in de concrete uitwerking van een actie om de crisis efficiënt aan te pakken."
MFO-pakket
"Zorgzaam Leuven nam het initiatief om een MFO-pakket te ontwikkelen om overleg binnen de schakelzorgcentra te faciliteren. Het pakket bevat een methodiek voor een online medicatieoverleg met als doel het implementeren van een transmuraal zorgpad medicatiebegeleiding voor hoog-risico patiënten die getroffen werden door Covid-19 en verblijven in een schakelzorgcentrum."
"Het MFO is gericht op gerichte en efficiënte afspraken over transmurale medicatiezorg en bestaat uit 2 delen: het maken van afspraken tussen het ziekenhuis en het schakelzorgcentrum enerzijds, en tussen het schakelzorgcentrum en de eerstelijn anderzijds. Het MFO is opgenomen in het draaiboek voor de schakelzorgcentra van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid."
Coördinerend apotheker in tandem
"Een belangrijke functie wat betreft medicatiebeleid binnen een schakelzorgcentrum is de coördinerend apotheker, welke ook opgenomen werd in het draaiboek. De coördinerend apotheker heeft als taak om bij ontslag uit het ziekenhuis en bij opname, tijdens verblijf en bij ontslag uit het schakelzorgcentrum de continuïteit van de medicatievoorziening en farmaceutische zorg te organiseren. Hij vervult een essentiële brugfunctie tussen het centrum, het ziekenhuis en de officina-apotheker/huisapotheker."
"Daarnaast maken ook artsen en verpleegkundigen deel uit van het zorgteam van een schakelzorgcentrum. De artsen vormen een team, bestaande uit huisartsen en andere specialisaties. Zij zijn verantwoordelijk voor de medische expertise en de planning van de zorg. Samen met de coördinerend apotheker vormen ze een tandem binnen het schakelzorgcentrum: de arts ontfermt zich over de medische aspecten, de apotheker over het medicatiebeleid. “Het is dus een meerwaarde dat de arts op een coördinerend apotheker kan rekenen om het medicatieproces in goede banen te leiden."
"Het MFO-pakket is een hulp voor de artsen en coördinerend apothekers bij het organiseren van de medische zorg en het medicatiebeleid. Het geeft een schakelzorgcentrum een leidraad om de organisatie rond de medicatiezorg op een relatief korte termijn op te zetten."
Kader
"Ook niet onbelangrijk: het zorgt ervoor dat de 30 schakelzorgcentra werken volgens een kader, waardoor zorgverleners in de eerstelijn die in een grensgebied liggen en daardoor patiënten ontvangen van verschillende centra, niet volgens heel uiteenlopende procedures moeten werken. Dat komt de zorgcontinuïteit ten goede en zorgt voor een betere opvolging van de patiënt.”
"Voor de ontwikkeling van het MFO werkte Zorgzaam Leuven samen met andere partners. Op die manier werden alle aspecten van het MFO gecoverd. Zorgzaam Leuven is een project dat alle kennis en expertise aan boord heeft om op korte termijn een kwaliteitsvol programma te ontwikkelen. Dankzij het systeem van MFO van het Riziv konden we zorgen voor een snelle verspreiding naar de schakelzorgcentra, en een financiering voor de moderator van het MFO.”
"Ook VAN werkte mee. “Dankzij de nauwe samenwerking met de provinciale apothekersverenigingen kunnen we alle coördinerend apothekers van de Vlaamse schakelzorgcentra betrekken. Ook de eerstelijnszones van Vlaanderen dragen bij in het snel en efficiënt verspreiden van de gemaakte afspraken naar de zorgverleners in de eerstelijn. Dit is belangrijk voor de zorgcontinuïteit na ontslag uit het schakelzorgcentrum".
"De onderzoeksgroep van professor Veerle Foulon (KU Leuven) zorgde van bij de start voor een observatieonderzoek, en volgt de afspraken rond medicatiebeleid mee op, alsook de rol van de coördinerend apotheker."
Marie Van de Putte getuigt: “We hebben dit MFO pakket tot in alle uithoeken van Vlaanderen gebracht omdat we 5 goed werkende systemen aan elkaar konden schakelen op zeer korte tijd. Daarenboven zal de combinatie van de expertise en de wetenschappelijke opvolging ons in staat stellen de rol van de coördinerend apotheker in transmurale medicatiebegeleiding verder uit te tekenen.“
"Het team van professor Veerle Foulon staat in voor een wetenschappelijke observationele studie van het MFO pakket. Dat sluit aan bij lopend onderzoek, zowel rond ontslagbegeleiding als rond de implementatie van MFO en rond de rol van de apotheker in woonzorgcentra.
“Een element dat we naar voor hebben geschoven, is het uitbreiden van de enveloppenactie naar het schakelzorgcentrum. Op die manier kunnen we er immers voor zorgen dat patiënten na ontslag ook goed begeleid kunnen worden door de huisapotheker.”
“Op deze wijze slagen we er in om een degelijk opname- en ontslagmanagement op te zetten via het engagement van het artsenteam en de coördinerend apotheker, en dit alles ondersteund en opgevolgd door het MFO pakket en een wetenschappelijke observationele studie rond de rol van de coördinerend apotheker."
“Nog maar eens een bewijs dat samenwerken werkt.”
Andere partners of initiatiefnemers naast VAN zijn het onderzoeksteam van Prof. Veerle Foulon (KU Leuven), Marie Van de Putte, coördinator Zorgzaam Leuven en apotheker Tom Herremans.
[1] Zorgzaam Leuven is één van de 12 geïntegreerde zorgprojecten (Integreo) in België en heeft als opdracht om acties te ontwikkelen en te testen, kennis te verspreiden.
