Bart Loeys (UAntwerpen) en Cédric Blanpain (ULB) zijn de laureaten van de twee Francqui-Collen-Prijzen 2020 voor klinisch en fundamenteel onderzoek. De Francqui-Stichting bekroont hen voor hun uitzonderlijke bijdragen op het domein van kanker en van genetische ziekten. Hun innoverende bijdragen vormen reële doorbraken voor de wetenschap, zo maakt de Francqui-Stichting bekend.

De Francqui-Prijs, soms ook de "Belgische Nobelprijs" genoemd, bekroont sinds 1933 elk jaar een Belgische wetenschapper. Dankzij het mecenaat van professor Désiré Collen, professor cardiologie aan de KU Leuven, kan de Stichting vanaf 2020 overgaan naar twee prijzen op het domein van de biologische en medische wetenschappen.

Cédric Blanpain (50) krijgt een prijs voor zijn fundamenteel onderzoek in de domeinen kanker en biologie van stamcellen. Cédric Blanpain, gespecialiseerd in inwendige geneeskunde, richtte in 2006 zijn eigen laboratorium op aan de ULB. Hij bestudeert er de rol van de stamcellen in de ontwikkeling van huid- en borstkanker, naast hun regenererend vermogen. Blanpain hanteerde in zijn kankeronderzoek als eerste de techniek van celtracering waarmee hij erin geslaagd is de exacte oorsprong van bepaalde kankers te achterhalen.

De tweede prijs gaat naar Bart Loeys (50), gewoon hoogleraar cardiogenomics aan de UAntwerpen, voor zijn klinisch en translationeel onderzoek dat leidt tot een beter inzicht, betere diagnoses en betere behandeling van genetische ziektes die de bloedvaten aantasten.

Bart Loeys legt zich toe op cardiogenetica en heeft baanbrekend onderzoek verricht naar de genetische oorzaken van aorta aneurysma's. Wanneer de aorta te wijd wordt, kan een scheur ontstaan. Deze aandoening treft vaak jonge mensen tussen de 30 en 50 jaar oud. Bij een aortadissectie overlijdt meer dan de helft van de patiënten. Loeys ontdekte genetische veranderingen in talrijke nieuwe genen als oorzaak van deze aneurysma's. In 2005 beschreef hij met zijn Amerikaanse collega Harry Dietz voor het eerst de erfelijke aorta-aandoening die nu als het Loeys-Dietz syndroom gekend is.

"De patiënten die wij dankzij deze genetische kenmerken kunnen identificeren, worden van nabij opgevolgd met specifieke medische behandelingen. Indien nodig wordt de patiënt geopereerd om zijn aortawand te vervangen. Zo kunnen we een scheur voorkomen en vele levens redden", verduidelijkt Bart Loeys. Momenteel kunnen slechts dertig procent van deze aneurysma's toegewezen worden aan reeds gekende genetische factoren.

De twee prijzen van telkens 250.000 euro worden woensdag 16 december door koning Filip overhandigd in het Paleis der Academiën.