Hij is nog maar pas 35, maar dokter Sam Proesmans kan al heel wat adelbrieven voorleggen. Even overwoog hij om ietwat gedesillusioneerd met het artsenbestaan te kappen. Daarvan kwam hij inmiddels terug en nu steekt hij zelfs nog een tandje bij met een boek waarin hij pleit voor populatiemanagement, public health en meer preventie.

De tijd dat dokter Proesmans flink wat stof deed opwaaien, ook in onze publicaties, met zijn opiniestuk: “Waarom ik geen dokter meer wil zijn” ligt intussen alweer vier jaar achter ons. Een eeuwigheid voor iemand als Sam Proesmans die lijkt op een kat met negen levens. Om maar enkele levens op te noemen: lid van de roemruchte Vrijdaggroep, master of public health, specialist interne geneeskunde (infectieziekten), spoedarts, en nu – sinds kort – regionaal directeur ZNA. Voordien adviseerde hij ook tussendoor al het kabinet van Maggie De Block en van premier Alexander De Croo.

Kortom: “De afgelopen vijftien jaar waren intens en gevarieerd”, zoals hij zelf schrijft. “Het voelt aan dat ik nu op een punt gekomen ben waar geneeskunde (microniveau), gezondheidszorg (mesoniveau) en public health (macroniveau) samenkomen."

Van dat gedachtengoed wil hij ons deel maken. Met een titel ‘Wat maakt het uit’ bedoelt hij dat iedereen zijn steentje kan bijdragen tot een betere gezondheid(szorg). Daartoe springt hij geregeld van het ene naar het andere niveau, van beleid naar de werkvloer, vertrekkend vaak vanuit praktische ervaringen. 

Spoedgevallen als minimaatschappij

Bijvoorbeeld wat zijn werk op spoedgevallen betreft: “Patiënten komen met de meest uiteenlopende problemen. Ieder heeft zijn eigen verhaal. Ik kwam tot het besef dat een specifieke shampoo voorschrijven aan een dakloze die al maanden kampt met schurft, zinloos is als die patiënt geen toegang heeft tot stromend water.”

“De uitdagingen om onze gezondheidszorg betaalbaar, toegankelijk en topklinisch te houden, voel je volgens mij het hardst op spoedgevallen.” Ook qua transversaliteit wordt alles heel concreet in een actiegerichte dienst als spoedgevallen. Denk aan zorgkwaliteit, sociale determinanten van gezondheid, de digitalisering van de gezondheidszorg, onderzoek en ontwikkeling van geneesmiddelen.

De sterkte van het boek zit niet zozeer in de behandeling van doorgaans welbekende thema’s, maar wel in de vlotte verbinding van al die verschillende niveaus: van abstracte stellingen en theorie naar concrete praktijkgevallen en omgekeerd.

Boodschap aan collega’s

Het pleidooi voor meer preventie bijvoorbeeld is allesbehalve origineel maar Sam Proesmans concretiseert dat in een aantrekkelijk, sterk en toegankelijk verhaal waarachter een interessante visie schuilgaat, zelfs al krijgt hij daarbij intern geregeld wat weerstand van zijn collega’s.

Zoals hij zelf schrijft: “‘De benaderingen en verwezenlijkingen van public health en geneeskunde worden vaak ten onrechte voorgesteld als tegenstellingen – “voorkomen versus genezen” of “individuele versus volksgezondheid”. Public health professionals beseffen echter steeds meer dat de twee gebieden complementair zijn”, betoogt hij. Ook artsen kunnen daar hun steentje bijdragen. Als voorbeeld neemt hij de strijd tegen antimicrobiële resistentie die hij aan de hand van tips een duwtje in de rug wil geven.

Antibiotica

Tip 1: denk niet twee, maar drie keer na voor je antibiotica voorschrijft, door bijvoorbeeld eerst de ontstekingswaarden in het bloed te bepalen en een röntgenfoto van de longen te laten maken; Tip 2: draag lokale infectiecontrole hoog in het vaandel, aangezien dat meer dan het halve werk is.; Tip 3: volg de richtlijnen van de lokale antibiotica-stuurgroep en vergelijk proactief je eigen voorschrijfgedrag met collega’s; Tip 4: neem steeds een kweek af en volg die op, want zonder kweek vaar je blind; en tip :5 weet dat een hoger gedoseerde korte kuur voorschrijven beter is dan een laag gedoseerde lange kuur. Vroeger dacht men dat het veel langer duurde vooraleer bacteriën resistentie ontwikkelden, vandaar de volkswijsheid: ‘Zeker het hele doosje antibiotica uitnemen’. Nu weten we dat er al binnen 24 uur resistentiemechanismen ontstaan. Niet onlogisch als je weet dat vele bacteriën zich supersnel voortplanten.“

Zo is het boek dus doorspekt met allerhande stevig onderbouwde stellingen die u over de streep moeten trekken om naar een moderne geneeskunde te evolueren die u met plezier beoefent. Ver weg alleszins van zijn vroegere alarmkreet ‘waarom ik geen dokter meer wil zijn.’

Sam Proesmans: “Wat maakt het uit?”, Paperback, ISBN 978-94-6337-329-6 Prijs: 24,50 euro. Uitgeverij Pelckmans, 2023.

> Sam Proesmans: "Waarom ik geen dokter meer wil zijn'

> Inspectie fraude: heksenjacht unaniem afgewezen 

> "Al patiënten gestorven door lange doktersshifts"

> Sam Proesmans regionaal medisch directeur ZNA