Ziekenhuizen kennen een notoir tekort aan verpleegkundigen en dat bemoeilijkt hun functioneren. Maar de eerste lijn is niet geheel immuun voor de gevolgen van deze situatie. Wachtende patiënten, vervroegd ontslag uit het ziekenhuis, follow-up na het ziekenhuisverblijf... hebben er allemaal mee te maken. De wortel van het probleem ligt in de waardering van het verpleegkundigenberoep.
"Men schat dat door het gebrek aan verpleegkundigen 5 tot 10% van de ziekenhuisbedden gesloten zijn", meldt Dr. Luc Herry (Bvas). Dat belemmert de werking van ziekenhuizen, niet alleen medisch maar ook financieel", legt hij uit, "met ook gevolgen voor de eerste lijn. Door de gesloten bedden wordt zorg uitgesteld omdat het minder gemakkelijk is om patiënten op te nemen die dat wel opgenomen moesten zijn. Nog afgezien van het feit dat wie wordt opgenomen en behandeld, sneller wordt ontslagen. De huisarts en de specialist extra muros moeten zich dan "behelpen" en in de tussentijd de wachtende patiënten verzorgen, en wie het ziekenhuis net verliet, eerder opvolgen.
Minder ziekenhuisactiviteit leidt ook tot minder inkomsten voor de ziekenhuizen, aangezien het totale bedrag aan artsenhonoraria daalt. De totale kosten van de instellingen blijven echter constant, met als mogelijke uitzondering de salarissen in verband met de vacante verpleegkundige posten. Dat is niet zonder belang als we bedenken dat de ziekenhuizen in het rood staan. En zelfs op het niveau van de zelfstandige verpleegkundigen, die zorg verlenen in coördinatie met de huisarts, beginnen we het geleidelijk aan in de eerste lijn te voelen. Minder uitgesproken weliswaar dan in de ziekenhuizen omdat de zelfstandigen zich gemakkelijker organiseren. Dat compenseert de zwaarte van de taken enigszins, bijvoorbeeld door een betere wachtdientsverdeling. Het tekort is ook voelbaar in de woonzorgcentra die aan normen moet voldoen om hun erkenning te behouden. Er is dus een echte "jacht op professionals" aan de gang, met steeds aantrekkelijker aanbiedingen. Dat is een van de belangrijkste sleutels tot het probleem, dat niet nieuw is en door de COVID-gezondheidscrisis is aangescherpt. "Het gebrek aan evenwicht tussen de werklast, vooral wat de werkuren betreft, en het loon is niet langer bevredigend voor jongeren. Het salaris is niet aangepast aan de geleverde diensten", aldus Luc Herry.
"Bvas hecht belang aan een verhoging van de salarissen van de verpleegkundigen. Het syndicaat vraagt zich ook af wat er zal gebeuren met de toekomstige zorgassistenten: zullen jongeren dat beroep opnemen? Lopen we niet het risico dat de zorgkwaliteit daalt, zelfs als de assistenten worden begeleid door bachelors?"
"Nog een vraag is of de aantrekkelijkheid van het beroep niet is uitgehold door een andere factor dan de baten-lastenverhouding: de studieduurverlenging. "Onze verpleegkundigen waren in drie jaar goed opgeleid en hun professionele kwaliteit werd in het buitenland erkend. Het besluit om over te stappen naar vier jaar was een Europees besluit, maar of het een gunstig besluit was? We hadden waarschijnlijk niet gedacht dat door de verlenging van de studies minder kandidaten zich voor deze opleiding zouden inschrijven," besluit Dr. Herry.
