Arizona staat nu echt wel voor controversiële en ingewikkelde veranderingen in het zorglandschap. Onze gezondheidszorg bereikt immers een kritiek punt, vindt ook Zorgnet-Icuro dat onlangs een hervormingsplan voorstelde. Dat houdt onder meer in dat een aantal ziekenhuizen en campussen ’s nachts niet meer open zijn. CEO Margot Cloet beklemtoont de sense of urgency, maar ook het belang van een zorgzame transitie om de zorgkwaliteit en -toegankelijkheid te waarborgen.

Wat voorafging: nog voor de zomer 2024 dacht Zorgnet-Icuro samen met de Vlaamse ziekenhuisdirecteurs en de hoofdartsen na over de toekomst van de ziekenhuizen in eerste instantie. Er groeit voortschrijdend inzicht om te bekijken welk soort ziekenhuizen in een zorggebied aanwezig zijn en welke zorg daar aangeboden moet worden. Opnieuw duikt dan het concept op van "focused factories" die niet per se dag en nacht 24/7 open hoeven te zijn voor planbare zaken. Daarover is al met het kabinet Vandenbroucke gesproken. Sommige media berichtten er ook al over. “Wat niet klopt, is dat er al een kant en klaar plan lag van de minister of de sector met een lijstje van te sluiten campussen op basis van een fetisj van minstens 250 bedden”, verduidelijkt Margot Cloet: “We willen wel reorganiseren en kijken welke zorg op welke campussen aangeboden kan worden.”

Sommige ziekenhuizen vrezen dat de (gedeeltelijke) sluiting van hun Spoed het begin is van meer?

Margot Cloet: “Er moet voldoende spoedzorg gegarandeerd blijven en de aanrijtijden (30 min.) voor de bevolking dienen we te waarborgen. Samenwerking tussen ziekenhuizen onderling en de aanpassing van de financiering hierop kunnen een uitweg bieden. Het moet veel efficiënter in zowel de ziekenhuizen als de eerste lijn. Ziekenhuizen nemen nu al hun verantwoordelijkheid want er zijn in heel Vlaanderen al ruim tien fusies aan de gang.”

Zal een sluiting van spoedafdelingen ’s nachts de druk op de ziekenhuizen niet naar de huisartswachtposten verschuiven?

“Bedoeling is om de juiste pathologie op de juiste plaats op het juiste moment te behandelen. Maar de druk op de Spoed nam de laatste drie jaar met 24% toe en we zien heel veel huisartspathologie op die Spoed terwijl een flink aantal patiëntenstops het licht zag bij huisartsen. We moeten komen tot een ‘samen-verantwoordelijkheid’ tussen wachtposten en Spoed, bijvoorbeeld door gezamenlijke triage en locaties. Plus een sensibiliseringscampagne voor de bevolking over wanneer men naar een arts moet.”

Mensen ontraden om te snel naar de Spoed te stappen, bleek in het verleden niet al te erg aan te slaan. Zijn dan de grote middelen in de vorm van financiële sancties bij misbruik van de Spoed niet aangewezen?

“We moeten opletten dat we de financieel kwetsbaren zo niet uit ons systeem wippen. Mensen penaliseren die naar de Spoed stappen voor bijvoorbeeld een ‘snotvalling’ wordt als een allerlaatste optie gezien. Voldoende schotten moeten vermijden dat men zo maar op de Spoed kan binnenwandelen.”

Nathalie Muylle (cd&v) steigerde al meteen in de Kamer omdat AZ Delta – in haar achtertuin – mee in de klappen zou kunnen delen van de sluitingsplannen.

“Een beleidsmaker die blind is voor de hervormingsnoodzaak, ontloopt toch een grote verantwoordelijkheid. De vergrijzing die zich nota bene erg sterk aan de Kust voordoet, dwingt ons tot handelen, ook voor de WZC’s. Ik hoop dat we een te regionale benadering kunnen overstijgen. Nu al zie je bijvoorbeeld dat materniteiten spontaan sluiten. De kern van het debat gaat over zorg zo goed en efficiënt mogelijk organiseren met onze beperkte middelen.” 

“Ook onze Franstalige collega’s zijn overtuigd van de urgentie, al is de geografische situatie daar in sommige regio’s natuurlijk anders. De Federale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen maakte een oefening over de cascade aan erkenningsnormen in het licht van meer ziekenhuissamenwerking. We zullen samen met de andere ziekenhuiskoepels proberen om de wetgeving daaromtrent te herschrijven.”

De begrippen nabijheid en zorgtoegankelijkheid:  Vandenbroucke gaf in de Kamer aan dat daar enige rek op zit.

“De jongste cijfers van Statbel tonen aan dat die nabijheid best meevalt voor de Belg. 58% van de Belgische bevolking woont binnen een straal van 5km van een ziekenhuis. Daarnaast: sommige zorg is te plannen en daarvoor kan men verder reizen. Niet voor alles is nabijheid belangrijk.”

Voelen artsen niet meer en meer hoe de verplaatsingsdruk – en dus de tijdsdruk – toeneemt door dergelijke reorganisaties?

“Dat is nu al aan de gang voor de borstklinieken. Ziekenhuizen moeten aantrekkelijke werkplekken blijven voor artsen, bijvoorbeeld door de uren aan te passen en zorg op afstand aan te bieden. Soms vind je nu al moeilijk artsen voor bepaalde specialismen, naar ik hoor in de Westhoek bijvoorbeeld. Anderzijds organiseren artsen zich ook meer buiten de ziekenhuizen in extramurale praktijken. Daarover moeten we met artsen toch afspreken zodat de ziekenhuiszorg niet in het gedrang komt voor wachtdiensten. Laten we ook stilstaan bij het statuut van de ziekenhuisartsen op termijn. De jongere artsen hechten meer belang aan een goede work-lifebalans.”

Wat kan er volgens jullie dan veranderen aan het statuut van de ziekenhuisartsen?

“We ontzorgen de ziekenhuisartsen voor een stuk IT-matig en logistiek. Veel hangt ook samen met de aangekondigde herijking van de nomenclatuur en de hervorming van de ziekenhuisfinanciering. Veel minder prestatiegerichte financieringsvormen sluiten meer aan bij de wensen van jongeren en komen tegemoet aan de vervrouwelijking.”

Druist dat niet in tegen wat we net nodig hebben: meer capaciteit en werkvolume?

“Die werkweken van 50u en meer krijg je niet meer verkocht bij de jongeren. Alles rond herijking zal een kleine aardverschuiving met zich meebrengen, daar kijken we met interesse naar. Innovatie kan zeker ook helpen. Dat in combinatie met menselijke interactie.”

“Laten we ook kijken naar wie wat mag doen, bijvoorbeeld naar de taken van verpleegkundigen en apothekers. Het vaccinatiedebat blijft bijvoorbeeld altijd een spanningsveld in dat verband.”

Kijken jullie ook naar landen waar men deze oefening beter voor elkaar krijgt? 

“In Noord-Frankrijk bestaan veel afspraken tussen ziekenhuizen op basis van zorgprogramma's. Regionale organisatie en outreach-functies vanuit de ziekenhuizen kunnen de eerste lijn versterken, ook bij ons. Maar zoveel mogelijk thuis doen verplaatst de zorg alleen maar, die verdwijnt daardoor niet.”

> "Onze partij zal zich verzetten tegen sluitingsplan Zorgnet-Icuro" (Nathalie Muylle)

> Vandenbroucke verwijt PS "schandalige desinformatie" over sluiting van ziekenhuizen

> Sluitingsplan ziekenhuizen: de rekbaarheid van ‘nabijheid’

> Beleidsverklaring: Vandenbroucke geïnterpelleerd in de Kamer