In beroepsprofielen voor verpleegkundigen staat opvallend weinig over verdeling en delegatie van taken tussen artsen en verpleegkundigen. Dat geldt niet alleen voor het Nederlandse profiel, maar ook voor België, het Verenigd Koninkrijk, Canada en de Verenigde Staten. Onderzoek van het Nivel wijst dat uit. Omdat verpleegkundigen steeds meer taken overnemen van artsen, zou je verwachten dat de beroepsprofielen hierin zouden voorzien... 

Alle vijf de beroepsprofielen beschrijven weliswaar een aspect van taakverdeling, zoals het delegeren van taken naar andere zorgprofessionals, maar de arts wordt lang niet altijd genoemd.

Nederland en België besteden nog altijd meer aandacht aan taakverdeling dan andere landen: in deze beroepsprofielen staat bijvoorbeeld bij medische handelingen wie hiervoor verantwoordelijk is, de verpleegkundige of de arts. Ook wordt in de profielen van beide landen verwezen naar wetgeving, in Nederland is dat de wet BIG, bij ons onder meer de zogenaamde kwaliteitswet. De beroepsprofielen van het Verenigd Koningrijk, Canada en de Verenigde staten besteden kort aandacht aan taakverdeling en dan niet expliciet over de taakverdeling met de arts.

In drie van de vijf landen worden de competenties expliciet beschreven vanuit de theoretische of wettelijke basis van deze competenties: in Nederland is dit in termen van CanMEDS-rollen, in België volgt het beroepsprofiel de Europese richtlijnen voor de erkenning van professionele kwalificaties en in het beroepsprofiel van de Verenigde Staten worden de competenties gestructureerd volgens een interprofessioneel raamwerk. In Canada en het Verenigd Koninklijk ontbreekt een basis van waaruit de competenties worden beschreven, analyseert het onderzoek.

Internationaal alleen grote lijnen vergelijkbaar
Alle competenties van verpleegkundigen in de verschillende profielen kun je grosso modo indelen in dezelfde 10 domeinen. Daarbinnen, op het niveau van specifieke competenties, bestaan duidelijk verschillen tussen landen. Zo legt het beroepsprofiel van de Verenigde Staten veel nadruk op het gebruik van technologie, terwijl dat in het Verenigd Koninkrijk nauwelijks aan bod komt.

Indeling van competenties van verpleegkundigen in 10 domeinen

• Professionele attitude
• Klinische Zorg in de praktijk
• Communicatie en samenwerking
• Gezondheidsbevordering en preventie
• Organisatie en planning van zorg
• Leiderschap
• Kwaliteit en veiligheid van zorg
• Training en (voortdurende) scholing
• Technologie en e-Gezondheidszorg
• Ondersteuning van zelfmanagement en zeggenschap van de patiënt

Over het onderzoek
Het Nivel bestudeerde de beroepsprofielen (in het Engels ‘competency frameworks’) voor de verpleegkundige met een bachelor (hbo-)opleiding uit verschillende landen: Nederland, België, het Verenigd Koningrijk, Canada en de Verenigde Staten. Deze kwalitatieve documentenanalyse is onderdeel van het promotieonderzoek ‘Verpleegkundigen van de toekomst’ van Nivel-onderzoeker Renate Wit.