Via netwerken en lokale multidisciplinaire samenwerkingsverbanden over het hele land wordt de geestelijke gezondheidszorg verder ingebed in de eerste lijn, aldus een Riziv-overeenkomst die deze week is voorgesteld. Financiële ruimte schept men door het reeds beschikbare budget van 39,3 miljoen euro vanaf 2021 te verhogen met 112,5 miljoen euro. Psychologen zijn in de wolken want zij worden de katalysatoren. Wat met huisartsen en psychiaters?

Alles is het resultaat van een samenwerking tussen het RIZIV, de FOD Volksgezondheid en de hele sector van de geestelijke gezondheidszorg. De overeenkomst gaat in vanaf 1 september dit jaar.

Deze nieuwe overeenkomst tussen het Riziv en de netwerken voor geestelijke gezondheidszorg gaat over de eerstelijnspsychologische zorg voor kinderen, adolescenten en volwassenen, of het nu gaat om zorg voor psychisch welzijn of om meer gespecialiseerde zorg wegens een onderliggend psychische aandoening. Bijzondere aandacht gaat uit naar kwetsbare doelgroepen die het zwaarst getroffen zijn, vooral psychologisch, door de COVID-19-pandemie.

De zorg is georganiseerd volgens 2 leeftijdscategorieën: patiënten kunnen gebruik maken van het netwerk "kinderen en adolescenten" (jonger dan 23 jaar) of van het netwerk "volwassenen" (ouder dan 15 jaar). Deze leeftijdscategorieën overlappen elkaar om een passend aanbod te garanderen voor mensen van 15 t.e.m. 23 jaar, die dus hun zorgnetwerk (jonge of volwassene) kunnen kiezen volgens hun noden.

De overeenkomst beschrijft twee zorgfuncties die geïntegreerd worden georganiseerd: eerstelijnspsychologische zorg en gespecialiseerde psychologische zorg. De materie is politiek geen sinecure omdat men zich beweegt op de delicate grens tussen federale en gemeenschapsbevoegdheden.

·      De functie EL-psychologische zorg biedt psychologische interventies van korte duur en/of lage intensiteit aan om mensen een gezonde levensstijl en een bevredigende levenskwaliteit te laten behouden of, indien nodig, te laten herstellen. Kinderen en adolescenten (-23 jaar) hebben recht op 10 individuele sessies of 8 groepssessies per periode van 12 maanden. Volwassenen (+15 jaar) hebben recht op 8 individuele sessies of 5 groepssessies.

Een individuele sessie wordt uitgevoerd door een klinisch psycholoog/klinische orthopedagoog. Een groepsinterventie loopt onder toezicht van zorg- of hulpverleners of ervaren deskundigen, van wie ten minste één klinisch psycholoog/orthopedagoog is.

·      De functie van gespecialiseerde psychologische zorg is gericht op mensen die gespecialiseerde zorg nodig hebben vanwege hun onderliggende psychische aandoening. Deze psychologische verstrekkingen zijn gericht op psycho-diagnose en behandeling. Ze kunnen individueel, op afstand (telegeneeskunde) of als specifieke groepsinterventie. Deze behandeling wordt uitgevoerd door klinisch psychologen/orthopedagogen met specifieke vaardigheden die aantoonbaar zijn via het portfolio van de zorgverlener.

Kinderen en adolescenten (-23 jaar) hebben recht op gemiddeld 10 individuele sessies (maximaal 20) of maximaal 15 groepssessies per periode van 12 maanden. Volwassenen (+15 jaar) hebben recht op gemiddeld 8 individuele sessies (maximaal 20) of maximaal 12 groepssessies.

Multidisciplinair overleg, vergoeding

Is er vanwege de complexiteit behoefte aan extra deskundigheid, dan is multidisciplinair overleg (online of face-to-face) mogelijk. Zijn daarbij minstens drie zorgverleners aanwezig, bijvoorbeeld een (kinder)psychiater, een huisarts, een gespecialiseerde psychologische zorgverlener, dan kan per patiënt maximaal één keer per periode van 12 maanden een terugbetaling worden gevraagd van 225 euro als vergoeding van de betrokkenen.

Voor elke nieuwe rechthebbende waarvoor de klinisch psycholoog/orthopedagoog na verloop van de eerste sessie met de rechthebbende een traject heeft afgesproken, mag één keer per periode van 12 maanden, 60 euro worden aangerekend voor de opmaak en het bijhouden van het (elektronisch) patiëntendossier, voor de contactname met andere zorg- en hulpverleners, voor de verslaggeving aan de huisarts en de psychiater en/of voor de facturatie en registratie van gegevens zoals gevraagd door het netwerk GGZ.

Voor een “psychologische sessie van 60 minuten” mag 75 euro (inclusief persoonlijk aandeel rechthebbende) in rekening worden gebracht.

Voor een “groepsinterventie van 120 minuten” is een tarief voorzien van 400 euro als aan die interventie twee klinisch psychologen/orthopedagogen meewerken, of 326 euro er een klinisch psycholoog/orthopedagoog en een andere zorg- en hulpverlener/ervaringsdeskundige bij betrokken is. Beide bedragen zijn inclusief het persoonlijk aandeel van 2,5 euro van elke patiënt/cliënt.

Het persoonlijk aandeel per individuele psychologische sessie bedraagt 4 euro voor de patiënt/cliënt die recht heeft op de verhoogde tegemoetkoming en 11 euro voor wie dat recht niet heeft. De patiënt/cliënt betaalt per groepsinterventie of -zitting 2,5 euro.

Begeleidingscomité

Binnen de schoot van het Verzekeringscomité van het Riziv wordt een begeleidingscomité opgericht met daarin onder meer:

·      3 huisartsen voorgedragen door de organisaties die de artsen vertegenwoordigen in het Verzekeringscomité, van wie minstens 1 NL minstens 1 FR;

·      2 psychiaters voorgedragen door de organisaties die de artsen vertegenwoordigen in het Verzekeringscomité (1 NL, 1 FR)

Deze artsen zijn wel in de minderheid want het begeleidingscomité telt meer dan 20 leden.

De laatste twee decennia is de zorgvraag voor psychische problemen gestegen; in België wordt de stijging van de vraag geschat op 0,75 à 1% per jaar bij een persoon met een psychische aandoening.

Het is opvallend dat deze stijging zich niét zozeer afspeelt in de gespecialiseerde zorg maar veeleer in niet-gespecialiseerde en laagdrempelige settings: de huisarts (94% van de Belgen heeft een huisarts en meer dan 75% van de professionele ggz-behandelingen starten bij de huisarts), de spoedgevallendiensten en internetbehandelingen, luidt het nog volgens de argumentatie van het Verzekeringscomité.

Addertjes

De info zal zeker goed gecommuniceerd moeten worden naar huisartsen en psychiaters. Bovendien liggen er nog enkele addertjes onder het gras vooraleer dit werkelijkheid wordt. Vragen rijzen bij de nagenoeg parallelle beslissing van de ministerraad om 130 miljoen te voorzien van het ziekenhuisbudget om dit te financieren. Terwijl het eigenlijk om eerstelijnsmaterie gaat die bijna uitsluitend extramuraal is.

Technisch gezien is alles evenmin rond. Zo zijn er nog heel wat eerstelijnszones niet juridisch erkend en met feitelijke verenigingen kun je een dergelijke overeenkomst niet afsluiten, deelde ons een doorgaans betrouwbare bron mee. Het Vlaams Instituut voor de Eerste Lijn laat bij monde van stafmedewerker Sophie Liekens evenwel weten 'dat elk van de 60 zorgraden, waarvan de eerstelijnszones de geografische afbakening zijn, toch juridisch erkend is.'

Verder blijven er zoals al gezegd, sterke regionale verschillen bestaan in de organisatie van de geestelijke gezondheidszorg. Ook daaraan moet een mouw worden gepast als men dit wil implementeren.

> De volledige overeenkomst leest u hier.