Absenteïsme, ontslag, burn-out... zijn woorden die nog nooit zo veel zijn gehoord als dit jaar in de gezondheidszorg. Moeten we dat accepteren of moeten we ons ertegen verzetten?
De pandemie drukte een blijvende stempel op wie in deze moeilijke periode in actie moest komen. Verder voerde de financiële situatie van de ziekenhuizen de druk op op de al uitgeputte teams na twee jaar strijd tegen Covid, om steeds efficiënter te werken.
Tijdens de conferentie "Gezond zijn in het ziekenhuis van morgen", georganiseerd door het Ethisch Comité van het ziekenhuis Saint-Luc (Bouge), voerden artsen en zorgverleners het woord over hun werkomstandigheden. Er vielen sterke uitspraken.
Het ziekenhuis wordt door sommigen gezien als een "hoofdzakelijk op winst gerichte fabriek", een "bankier", die normen en richtlijnen oplegt - Chaplins "Modern Times" waardig - en weinig ruimte laat voor de autonomie van de werknemers. Ze worden uiteindelijk moe van al deze verplichtingen, "rouwen om hun ideaal", betreuren het dat ze "het gevoel van hun roeping" hebben verloren of worden behandeld "als robots". Deze zorgverleners bieden weerstand - "je moet je rekeningen betalen" -, worden ziek, nemen verlof of verlaten het beroep definitief. Sommigen verlaten hun beroep zelfs na een paar jaar praktijk.
Dr. Fabrice Gossens getuigde over de radicale verandering van beroepsleven. Na een lange carrière in het ziekenhuis verliet deze anesthesioloog de ziekenhuissector voorgoed om in zijn eigen tempo te kunnen werken en vooral om echt tijd te kunnen besteden aan elke patiënt "door een anamnese af te nemen en hem te onderzoeken".
"Ik wilde geen medische fout maken door op automatische piloot te werken. Ik stopte liever. Ik moest alles opnieuw opbouwen." Nu werkt hij solo, weliswaar in samenwerking met collega's. Hij verricht nog steeds enkele wachtdiensten om het plezier van teamwerk te ervaren.
Depersonalisatie
Een spreker - een medisch specialist - wees erop dat zij in het verleden in een ziekenhuis was aangenomen als "persoon" en dat zij enkele jaren later was aangenomen als "profiel dat overeenkomt met een functie". Een semantische verschuiving die een expliciet teken is van de ontmenselijking van de relatie tot werk.
"We mogen zeker niet opgeven," luidde het advies van een psychiater en een psycholoog. Men raade duidelijk aan om face to face bij voorkeur uiting te geven als je het oneens bent met een collega of manager. En om een instelling te verlaten als het functioneren erin de waarden ondermijnt die de werknemer dierbaar zijn.
De algmeen directeur van CHwapi had midden in een gezondheidscrisis in de pers verklaard dat hij zijn verplegend personeel niet zou dwingen zich tegen Covid te laten vaccineren, viel nog eens te horen. Deze moedige houding bracht de minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke, ertoe een destijds met veel overtuiging aangekondigde maatregel uit te stellen en vervolgens op te geven.
Volgens de sprekers moet ook teamwerk en multidisciplinariteit worden ontwikkeld om het gebrek aan overleg en communicatie te bestrijden dat grote instellingen teistert. Te onthouden voor 2023.
