In de toekomst zal elk ziekenhuis in ons land zware medische beeldvorming (scans) voor de patiënt moeten voorzien tegen officiële tarieven. De regering keurde dat voorstel van minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke, goed. Eerder lekte uit dat dit gevoelige onderwerp reden was om het in te zetten als pasmunt voor het aanblijven van buitenlandsezaken-minister Hahbib.
Maar daarover wordt met geen woord gerept bij de mededeling dat het wetsvoorstel werd goedgekeurd. “Iedereen moet in elk ziekenhuis in dit land een MRI of CT-scan kunnen ondergaan zonder daarvoor nog eens extra supplementen te moeten betalen. Dit is opnieuw een stap vooruit om een betaalbare toegang tot de zorg te garanderen”, zegt Vandenbroucke.
"Patiënten die worden doorverwezen naar het ziekenhuis voor een CT-scan of MRI-scan - maar ook voor een PET-, PET-CT, SPECT-CT- en PET-MRI-scan - vinden vandaag te weinig een radioloog die de officiële tarieven respecteert. En dus worden mensen gedwongen een ereloonsupplement (een financiële extra) te betalen. Dat is in meer en meer ziekenhuizen in ons land zo. De situatie verschilt wel sterk tussen ziekenhuizen, en dat in alle landsdelen."
"24 Vlaamse ziekenhuizen zonder geonventioneerde radioloog"
De radiologen lieten in een eerdere mededeling leden dat ze heel wat stappen wilden zetten naar een compromis, maar dat een overleg op 22 juni niets had opgeleverd. Vandenbroucke verwees nog eens naar de studie van het InterMutualistisch Agentschap (IMA) uit 2023 om zijn wetsontwerp te verdedigen: "Zo vind je in Vlaanderen (9), in Wallonië (16) en in Brussel (2) ziekenhuizen waar álle radiologen geconventioneerd zijn - en waar dus geen ereloonsupplementen worden aangerekend - maar dat is een minderheid want verspreid over heel het land zijn er ook ziekenhuizen (waaronder 24 Vlaamse) waar geen enkele radioloog geconventioneerd is."
"Voor een CT-scan of een MRI- scan moet je naar het ziekenhuis. Mensen hebben geen andere keuze. Precies daarom moeten de financiële drempels zo laag mogelijk zijn, zodat iedereen toegang heeft tot de juiste en beste zorg wanneer dat nodig is. En dan vind ik het de opdracht van een sterke overheid om dat te verzekeren. Bovendien kan het gaan om patiënten met een ernstig ziektebeeld waarvoor zware medische beeldvorming belangrijk is, zodat ze snel met de juiste behandeling verder geholpen worden. Een groot deel van de zware medische apparatuur (de MRI- en PET-toestellen) wordt overigens door de overheid gefinancierd."
In hoeverre het wetsontwerp nog rekening houdt met de compromisvoorstellen van de radiologen, is niet helemaal duidelijk. Maar voor de minister zal alvast zo élk ziekenhuis in ons land straks zware medische beeldvorming moeten aanbieden tegen officiële tarieven. Dat betekent dat in de toekomst voor een CT- of MRI-scan - maar ook voor een PET-, PET-CT, SPECT-CT- en PET-MRI-scan - in twee omstandigheden in geen geval een ereloonsupplement mag aangerekend worden:
- ten eerste, tijdens de normale werkuren, of,
- ten tweede, wanneer de voorschrijvende arts van oordeel is dat het onderzoek met urgentie moet gebeuren (wanneer het onderzoek ook plaatsgrijpt).
Supplementen zullen in de toekomst alleen nog aangerekend kunnen worden als de scan wordt uitgevoerd tussen 18u ’s avonds en 8 u ‘s ochtends, tijdens het weekend of op feestdagen, en wanneer dit gebeurt op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt.
Nog een weg te gaan
Op vrijdag 23 juni werd een eerste lezing van het wetsontwerp goedgekeurd op de ministerraad. Nu gaat het voorstel naar de Raad van State, vervolgens volgt een tweede lezing en dit najaar gaat het voorstel naar het parlement voor stemming en dus definitieve inwerkingtreding.
"Tegen het einde van het jaar zal elk ziekenhuis moeten garanderen dat het voldoende capaciteit voorziet om scans aan officiële tarieven uit te voeren en dit binnen de tijdsperiode die wetenschappelijk is voorzien in functie van de pathologie”, zegt Vandenbroucke.
Vandenbroucke geeft op die manier niet alleen uitvoering aan het regeerakkoord - waarin werd afgesproken dat 'de groei van de ereloonsupplementen gereguleerd, gestabiliseerd en vervolgens afgebouwd wordt' - maar ook uitvoering aan een bepaling uit het het medicomut-akkoord (2022-2023).
Conform akkoord
Die bepaling van het medicomut-akkoord stelt letterlijk: ‘De artsen en ziekenfondsen (NCAZ) hebben vastgesteld dat in sommige ziekenhuizen bepaalde radiologische onderzoeken niet meer tegen conventietarieven worden aangeboden. De NCAZ is van oordeel dat het principe waarbij zorg voor opgenomen patiënten verplichtend moet kunnen worden aangeboden tegen conventietarieven in de ziekenhuizen, ook moet gelden voor de ambulante onderzoeken die enkel in het ziekenhuis kunnen worden verricht.’
"Over de manier waarop deze bepaling nu wordt uitgevoerd, is ruim overleg gepleegd met de artsenorganisaties en ziekenhuiskoepels, ook al werd daarover niet met iédereen een consensus bereikt omdat sommigen de uitvoering van deze bepaling anders interpreteerden", aldus nog Vandenbroucke.
Prestatiedwang?
Tot slot maakt de minister nog een belangrijke kanttekening over het overmatig gebruik van CT- scans in verhouding tot de MRI- scans in ons land. “Te veel straling is niet gezond. In vergelijking met de rest van Europa zien we dat in België veel mensen onder de CT-scanner gaan, ook wanneer dat eigenlijk niet nodig is. Dat kost onze ziekteverzekering handenvol geld. Artsen in ziekenhuizen mogen ook niet langer aangezet worden om altijd zoveel mogelijk te presteren. Ze moeten vooral beloond worden voor de tijd die ze besteden aan hun patiënten", zegt Vandenbroucke.
"Met de hervorming van de ziekenhuisfinanciering willen we precies aan die doelstelling tegemoet komen, door het correct berekenen per pathologie van de verantwoorde inzet van middelen en hun reële kost. Dat betekent dat er ook een sterk verband bestaat tussen hervorming van de ziekenhuisfinanciering en de geplande nomenclatuurhervorming, waarvoor de voorstellen tegen het einde van 2024 worden uitgewerkt. Het doel moet zijn om rationeel voorschrijven van medische beeldvorming vanuit een gezondheidsdoelstelling te ondersteunen, en dus onnodige stralenbelasting te vermijden."
"We zullen dan ook voorstellen doen om de vergoeding voor een CT-scan of MRI-scan evenwichtiger te maken en beter af te stemmen op de realiteit van de prestatie, met enerzijds een professioneel honorarium voor de arts en anderzijds een forfaitair honorarium voor het ziekenhuis voor de werking van het toestel. Over die voorstellen zullen we uiteraard nauw overleggen met de sector. We zullen proberen om in dit domein snel vooruitgang te boeken, zodat de sector van de zware medische beeldvorming niet hoeft te wachten op de globale herziening van de nomenclatuur."
Reacties
De Christelijke Mutualiteit (CM) is tevreden. "De beperking van de ereloonsupplementen op scans zoals goedgekeurd door de ministerraad, garandeert de patiënt eindelijk tariefzekerheid", zegt voorzitter Luc Van Gorp in een reactie. "Het is een stap vooruit in de toegankelijkheid van onze gezondheidszorg."
De Belgische Vereniging van Artsensyndicaten (Bvas) zegt dat het aanrekenen van ereloonsupplementen een gangbare praktijk is, die ook in het buitenland wordt toegepast. Die zijn volgens de artsenvakbond nodig omdat de officiële tarieven van de verplichte ziekteverzekering niet zelden te laag zijn om de kosten te dekken, en hier namelijk om de kosten van scans en MRI's te dekken.
"Onze Belgische gezondheidszorg is wereldwijd bekend om zijn kwaliteit. Voor Bvas moet die kwaliteit zeker blijven. En als de overheid de zorg niet genoeg financiert, dan zijn redelijke aanvullende honoraria nodig om die zorgkwaliteit te behouden", luidt het.
Kamerlid Nawal Farih (CD&V) volgt de geest van het akkoord, maar vreest dat scans zonder supplementen enkel binnen de kantooruren aanbieden, negatieve gevolgen zal hebben. Het gevolg is volgens haar dat de scans buiten de kantooruren een pak duurder zullen worden om de verliezen op te vangen. "Tegelijk zullen de wachtlijsten tijdens de uren aandikken, waardoor financieel kwetsbare patiënten die geen ereloonsupplementen buiten de kantooruren kunnen betalen, zorg zullen moeten uitstellen. De patiënt die het zich niet kan permitteren om zijn of haar werk overdag neer te leggen of te verschuiven is zo tweemaal de dupe", aldus Farih.
Laatste reacties
Erik Ranschaert
29 juni 2023Een probleem dat jammer genoeg niet wordt vermeld is het ongeremde beleid inzake het aanvragen van radiologische onderzoeken door huisartsen, met name vooral m.b.t. CT-scans en MRI-scans. In Nederland bijvoorbeeld zijn dit onderzoeken die huisartsen zelfs niet mogen of kunnen aanvragen, m.a.w. deze onderzoeken worden uitsluitend door medisch specialisten aangevraagd, wat het macro-budgetair meer beheersbaar maakt. Ook de indicatiestelling is doorgaans meer gericht. De indicatiestelling voor een bepaald onderzoek is niet altijd eenvoudig te bepalen, huisartsen hebben vaak een beperkte kennis de meest geschikte types van radiologische onderzoeken bij een bepaalde problematiek of pathologie. De voorkeur gaat ook bij hen vaak uit naar het "onderzoek dat het snelst kan worden uitgevoerd", dus een CT zal eerder dan een MRI aangevraagd worden op basis van dat argument. Waarom wordt daar de rem niet aangetrokken door Vandenbroucke en wordt dat aanvraagbeleid niet bijgestuurd? Moeten huisartsen de vrijheid blijven behouden om alles aan te vragen wat naar hun mening het meest geschikt is? Is dat een uiting van de “absolute” vrijheid in “behandelkeuze” waar ze recht op hebben? Of vraagt deze situatie toch meer naar een evidence-based approach, waarbij enkel onderzoeken aangevraagd worden indien wetenschappelijk gefundeerde richtlijnen dit aanbevelen? Uiteraard zou een limiterend beleid op aanvragen uit de 1e lijn ook een significante impact hebben op de inkomsten van de ziekenhuizen, die in veel gevallen nog in grote mate afhankelijk zijn van de 1e lijn. Dus ziekenhuizen moeten hierin aok willen meegaan, of hun “verliezen” moeten ook ergens gecompenseerd worden.
Anderzijds worden we ook geconfronteerd met de toenemende trend om radiologische onderzoeken aan te vragen “ter uitsluiting” van pathologie, wat een macrobudgetaire kostenverhoging met zich meebrengt, zonder dat de waarde ervan kan aangetoond worden. Steeds vaker vragen huisartsen onderzoeken aan op verzoek van de patiënt, die ongerust is en toch voor alle zekerheid een scanner wil. Ook paramedische professionals (kinesisten, osteopaten, e.d.) stimuleren hun patiënten om dat te doen. Er is een stijgende druk vanuit de patiënten op de (huis)artsen om radiologisch onderzoeken aan te vragen. Indien de ene huisarts het niet aanvraagt gaan ze die halen bij de concurrent om de hoek.
Zijn de radiologen de enige oorzaak van de stijgende kosten en toename in beeldvorming? Neen, zij mogen wettelijk zelf niets aanvragen en zijn volledig afhankelijk van de externe verwijzers. Moeten hen daarom als eerste de pas worden afgesneden, zoals nu het geval is?
Een meer evidence-based approach om gericht dure en complexe onderzoeken zoals CT- en MRI-scans aan te vragen ontbreekt nagenoeg totaal in België, dit in tegenstelling tot Nederland. Het beste voorbeeld is het hoge aantal CT-scans van ruggen (lumbale en cervicale wervelkolom) dat nog steeds aangevraagd wordt voor alle types van "rugklachten". Jaren geleden werd reeds aangetoond hoeveel meer CT-onderzoeken in België worden uitgevoerd, o.a. voor rugklachten, t.o.v. de rest van Europa. Dat is nog steeds zo. Op basis van wetenschappelijk onderzoek is ruimschoots aangetoond dat het uitvoeren van een CT-scan of zelfs MRI weinig of geen impact heeft op de verdere uitkomst in de behandeling van rugklachten. Het aantal indicatiestellingen voor chirurgie is onveranderd gebleven door de jaren, ondanks het jaarlijks groeiende aantal scans. Het toelaten van meer MRI-scanners in België had oorspronkelijk ook de bedoeling het aantal onnodige stralenbelastende CT-onderzoeken te doen dalen. Echter in praktijk blijkt het omgekeerde waar te zijn: het aantal CT-scans is blijven stijgen, omwille van de eerder aangehaalde redenen.
Tot slot: het valt jammer genoeg niet te ontkennen valt dat veel ziekenhuisdirecties hun specialisten (ook radiologen) onder druk zetten om meer onderzoeken uit te voeren. Ook tijdens de avonden en weekends.
Concluderend: er zijn vele stakeholders betrokken in deze discussie, niemand gaat volledig vrijuit: zowel de huisartsen als specialisten, ziekenhuizen én patiënten liggen aan de oorzaak van de stijgende vraag naar beeldvorming én de toenemende kosten. Jammer genoeg wordt het laaghangende fruit geplukt (snoeien supplementen) zonder de “pathologie” bij de wortels aan te pakken. Dit getuigt van enerzijds een gebrek aan inzicht en anderzijds een totaal gebrek aan “lef” en “guts” bij de politici om een degelijk beleid te voeren.