Niet alleen de onnodige spoedconsultaties liepen terug, maar tegelijk verbeterde ook de hulpverlening aan sociaal behoeftige patiënten. Sommigen willen het project alvast uitbreiden naar andere steden, patiëntengroepen en hulpverleners. Aan kersvers minister van Welzijn en Armoedebestrijding Wouter Beke om daarover te oordelen.

Kwetsbare groepen gebruiken de gezondheidszorg vaak minder rationeel (gebrek aan health literacy). Dit Geelse proefproject speelde daarop in: het richtte zich specifiek tot deze groepen met de bedoeling om de juiste zorg op de juiste plaats te krijgen. Overbezette spoeddiensten klagen er immers over dat ze vaak onterecht eerstelijnspathologie moeten behandelen, de eerste lijn vindt dan weer dat patiënten vaak te snel naar de duurdere tweedelijnszorg stappen.

Finaal is het OCMW-budget het kind van de rekening, maar ook het ziekenhuis krijgt te maken met tal van onbetaalde facturen en administratieve rompslomp.

Het AZ St.-Dimpna  Geel testte de afgelopen jaren actieve patiënt-educatie uit om een oplossing te bieden aan beide problemen. Het project blijkt een succes: niet enkel waren sociaal hulpbehoevende patiënten beter op de hoogte waar ze met hun problemen precies terecht konden, ook het aantal vermijdbare consulten op spoed en bij de specialist daalde sterk. De resultaten van dit project werden gepubliceerd in het Tijdschrift voor Geneeskunde.

Negatieve spiraal gestopt

De directie en artsen van het Algemeen Ziekenhuis St.-Dimpna te Geel organiseerden daarom met financiële hulp van de Provincie Antwerpen in overleg met het lokale OCMW, de huisartsen en andere lokale hulpverstrekkers een systeem van individuele zorgbegeleiding voor de lokale OCMW-steuntrekkenden.

Een maatschappelijk assistente werd opgeleid als verbindingscoach om patiënten die steun trekken van het OCMW actief te contacteren, te coachen en te begeleiden naar de meest gepaste hulp- of dienstverlening. De data van tweedelijnszorg in het AZ werden één jaar prospectief geregistreerd en vergeleken met de drie jaren ervoor. Een trendanalyse schatte het effect op het aantal consultaties op de spoedgevallendienst, de hospitalisaties en de ambulante contacten en onderzocht ook het effect op onbetaalde ziekenhuisfacturen.

Na een jaar werking daalde het aantal consultaties op de Spoed met 55%, de hospitalisaties met 33% en de ambulante contacten met 14%. De onbetaalde ziekenhuiskosten gingen met 7% naar beneden. Hinderpaal in het nieuwe zorgmodel is wel een te strikte toepassing van de GDPR, geven de onderzoekers zelf aan.

Dr. Mineke Viaene, neuroloog in St.-Dimpna, en medisch coördinator van het project: “Op amper twee jaar tijd blijkt deze zorg-op-maat het aantal spoedgevallen en hospitalisaties in deze patiëntengroep drastisch te doen dalen, en ook het aantal eerstelijnsconsultaties bij de specialist neemt af.“ Bovendien levert het nieuwe beleid een belangrijke besparing in vermijdbare kosten voor het ziekenhuis. Dr. Jo Leenders, hoofdarts van St.-Dimpna: “We zien het aantal niet-betaalde ziekenhuisfacturen dalen, evenals de kosten om een deurwaarder in te schakelen.”

Oproep tot uitbreiding

De inventieve aanpak in Geel wordt in het Tijdschrift voor Geneeskunde vanuit diverse hoek zeer positief becommentariëerd: door de ziekenhuisdirectie, de huisartsen en de sociale sector. Tegelijkertijd klinkt een oproep aan alle betrokken partijen om het project uit te breiden naar andere steden, patiëntengroepen en hulpverleners.

Prof. dr. Bernard Himpens, algemeen directeur van het Mariaziekenhuis Pelt, is alvast lovend over het experiment en de daaraan gekoppelde studie (1): “Simpele ingrepen, zoals het inschakelen van een verbindingscoach ter begeleiding van sociaal zwakkere patiënten die anders verloren lopen in het kluwen van de gezondheidszorg, leiden tot een sterke daling van tweedelijnscontacten en onbetaalde ziekenhuisfacturen. Hiervoor moeten er lokaal wel duidelijke afspraken gemaakt worden tussen het ziekenhuis en zijn specialisten, de overheid en de huisartsen.” Een studie die volgens hem andere locoregionale zorgregio’s en zorgverstrekkers moet prikkelen.

(1)   Viaene et al., de ontwikkeling en de evaluatie van een haalbaar zorgmodel voor patiënten met een verhoogde kwetsbaarheid in een veranderend zorgaanbod, in: TsG, 75, nr. 21, 2019. Doi: 10.2143/TVG.75.21.200951

> Lees ook: BeCEP maakt brandhout van Geelse studie.