Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) beveelt aan om ook verpleegkundigen bepaalde consultaties te laten uitvoeren bij patiënten met complexe gezondheidsbehoeftes. Door hen meer verantwoordelijkheden te geven, kunnen andere zorgverleners zoals artsen ontlast worden, luidt het.

Verpleegkundigen consultaties laten uitvoeren is een praktijk die in het buitenland al vaker gebeurt. Het KCE voerde een literatuurstudie uit op basis van 473 studies. Daaruit bleek dat verpleegkundige consultaties minstens even goede - en soms zelfs betere - resultaten opleveren dan de klassieke aanpak of een consultatie bij een arts.

Bovendien focust ons gezondheidszorgsysteem volgens het KCE vandaag nog te hard op de behandeling van acute ziekten en is het niet goed afgestemd op de behoeften van vandaag, met patiënten met complexe en langdurige gezondheidsproblemen. Er is nood aan een andere aanpak met een grotere nadruk op samenwerking en integratie van de zorg, waarbij ook extra zorgverleners betrokken worden, klinkt het.

Zo zouden verpleegkundigen consultaties kunnen geven over bijvoorbeeld hoe medische hulpmiddelen correct te gebruiken of hoe patiënten hun symptomen kunnen verminderen.

Versoepeling wetgeving

Om verpleegkundigen consultaties te laten uitvoeren, is wel een officieel algemeen kader nodig, stelt het KCE. Verder moet een versoepeling van de wetgeving overwogen worden, meent het kenniscentrum nog. "Verpleegkundigen moeten consultaties kunnen uitvoeren op basis van hun werkelijke en aantoonbare competenties, zoals diploma's, opleidingscertificaten of bewijs van eerdere ervaring, in plaats van een restrictieve lijst van toegelaten handelingen, zoals nu het geval is", luidt de redenering.

Tot slot stelt het KCE dat het toekennen van nieuwe taken niet noodzakelijk het tekort aan verpleegkundigen zal vergroten. "Een deel van de taken die verpleegkundigen vandaag al uitvoeren, kunnen deel uitmaken van deze consultaties", klinkt het. Bovendien "biedt het hen ook nieuwe carrièremogelijkheden. Dit kan het beroep aantrekkelijker maken voor jongeren en ervaren verpleegkundigen in het beroep houden die op zoek zijn naar nieuwe uitdagingen of meer verantwoordelijkheden op zich willen nemen."

Uitstrijkje en voorschrijven

Volgens minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke bevestigt de KCE-studie de weg die is ingeslagen om de zorgberoepen te hervormen. "Ondanks de vastgestelde tekorten worden verpleegkundigen in de praktijk vaak nog onvoldoende naar waarde ingezet. Zo wordt nog veel tijd gespendeerd aan taken die even goed of beter door anderen kunnen worden gedaan, denk aan administratie, huishoudelijke taken of hygiënische basiszorgen. Maar evengoed is de autonomie van de verpleegkundige vaak nog te beperkt om hun competenties ten volle te benutten".

De Vooruit-minister wil dan ook het takenpakket - de zogenaamde 'scope of practice' - van verpleegkundigen "versterken en herwaarderen". Zo wordt momenteel gewerkt aan een beter wettelijk kader zodat verpleegkundigen bijvoorbeeld zelf een screening kunnen afnemen.

"Denk dan aan het afnemen van een hiv-test of een uitstrijkje. Ze zouden ook zelf een laboratoriumonderzoek van een staalafname kunnen aanvragen", legt de minister uit.

Nog volgens Vandenbroucke wordt er binnen de regering een wetsontwerp besproken dat het mogelijk moet maken voor verpleegkundigen om bepaalde geneesmiddelen voor te schrijven. Tot slot willen we de rol van verpleegkundige specialisten nog deze legislatuur verder uitrollen.

Voor en tegen

De standpunten hierover zijn bekend bij enkele artsenorganisaties. 

Bvas toonde zich al eerder een koele minnaar van dit denkspoor. Voorzitter Johan Blanckaert ontkracht ten stelligste dat die tegenstand gevoed is door corporatistische beweegredenen. Zijn syndicaat wordt hier gedreven door kwaliteitseisen en fragmentering van de zorg gaat daar volgens hem tegenin. Hij verdenkt minister Vandenbroucke ook van voortvarendheid omdat de New Deal nog aan evaluatie toe is.

ASGB-voorzitter van de huisartsenvleugel Michel Creemers uitte eerder al ongezouten kritiek op de New Deal, ook wat taakdelegatie betreft. "Om aan taakdelegatie te doen heb je ook ruimte nodig. De financiële ondersteuning om verpleegkundigen en eventueel paramedici in een praktijk onder te brengen mag zich (op termijn) dus niet beperken tot loonkosten alleen. Ruimte en materiaal voorzien kost ook centen. Voor WGC’s bestaat er al een financiering op dat vlak, waarom zou dat niet verruimd kunnen worden?"

Van Domus Medica is dan weer geweten dat de vereniging voor is "omdat taakdelegatie kan helpen bij de huidge zorgschaarste", en chronische patiënten zouden er geen problemen mee hebben dat ze worden opgevolgd door een verpleegkundige in de praktijk.

> New Deal. No big deal? (Michel Creemers)