Tijdens de zwangerschap blootgesteld zijn aan hogere temperaturen, kan leiden tot een biologische veroudering van het kind. “Tijdens ons onderzoek aan UHasselt hebben we ontdekt dat hitte de lengte van de telomeren van de pasgeborene verkort”, zegt dr. Dries Martens. “Kortere telomeren zorgen mogelijk voor een lagere levensverwachting.”

“Uit een eerder Amerikaans onderzoek1 bleek al dat temperatuur tijdens de zwangerschap gelinkt kan worden aan de levensverwachting van de pasgeborene”, zegt prof. dr. Tim Nawrot. “Maar nooit eerder kon dit biologisch verklaard worden. Wij hebben nu een verband gevonden tussen hitte en de lengte van de telomeren, waarmee we nu een stuk van deze puzzel kunnen oplossen.” De resultaten van dit onderzoek verschijnen in het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Health Perspectives. 

1.100 pasgeborenen opgevolgd

“Voor ons onderzoek hebben we binnen het Limburgs Geboortecohort 1.100 pasgeborenen opgevolgd. Via een analyse van het navelstrengbloed zagen we dat de telomeerlengte varieerde bij de kinderen, en dat blootstelling aan hitte hier een duidelijke rol in speelde”, legt Dries Martens uit.  “Heel concreet zagen we dat de lengte van de telomeren gemiddeld 1,5 procent daalde, per graad dat de wekelijkse temperatuur tijdens de zwangerschap steeg boven de 19,5 graden Celsius. Dit kon oplopen tot meer dan 3 procent kortere telomeren in de laatste weken van de zwangerschap.”

Nuance

Hoe ernstig is dit nu voor kinderen? “We willen meteen nuanceren”, zeggen de onderzoekers. “Het is niet zo dat kinderen waarvan de moeder zwanger was tijdens een hittegolf minder gezond zouden zijn. Andere factoren gedurende de rest van je leven, zoals luchtvervuiling, roken en levensstijl hebben nog een verdere impact op de telomeren."

"We weten evenwel dat op latere leeftijd kortere telomeren gelinkt zijn aan een hoger risico op cardiovasculaire ziekten. Dat maakt deze resultaten dus opmerkelijk, want hieruit blijkt dat niet alle pasgeborenen biologisch even oud zijn, en dat blootstelling aan hitte tijdens de zwangerschap daar een rol in speelt”, zegt Dries Martens.

Klimaatverandering  

“Zeker aangezien we door klimaatverandering alsmaar meer warmere periodes gaan meemaken, is dit een belangrijke vaststelling om rekening mee te houden”, zegt Tim Nawrot. “De klimaatopwarming brengt nieuwe gezondheidsrisico’s voor de mens met zich mee. Mogelijk treedt er voor bepaalde effecten over generaties adaptatie op naar hogere temperaturen, maar we weten niet hoe snel dit zal gaan."

"Het is dus aangewezen voor zwangere vrouwen om zich niet te zeer bloot te stellen aan al te warme temperaturen. Zeker omdat we in eerder onderzoek van UHasselt al aantoonden dat hitte tijdens de zwangerschap ook kan leiden tot een stijging in het aantal vroeggeboortes².”

Best geen blootstelling aan te warme temperaturen dus, de ideale temperatuur hangt af van het klimaat waar mensen aan gewoon zijn, zeggen de onderzoekers. “Elke bevolking is aangepast aan een bepaald klimaat, dat zien we bijvoorbeeld doordat bij extreme hitte of koude de sterfte toeneemt. Op dagen met een gemiddelde, normale temperatuur is het sterftecijfer het laagst."

"In het zuiden van Europa ligt die normale temperatuur hoger dan in België, terwijl in Scandinavische landen deze temperatuur lager ligt. Onze studie toont nu dus aan dat omgevingstemperatuur niet enkel op het vlak van sterfte op oudere leeftijd een rol speelt, maar dat de omgevingstemperatuur dus ook biologische verouderingsprocessen beïnvloedt, en dat al van voor de geboorte.” 

1: Catalano et al., 2008, PNAS

²: Cox et al. J Epidemiol Community Health 2016